Skriftlig spørsmål fra André N. Skjelstad (V) til fiskeri- og havministeren

Dokument nr. 15:2773 (2023-2024)
Innlevert: 12.09.2024
Sendt: 12.09.2024
Besvart: 19.09.2024 av fiskeri- og havminister Marianne Sivertsen Næss

André N. Skjelstad (V)

Spørsmål

André N. Skjelstad (V): 21. august grunnstøytte ein lekter ved Høgefjellet Naturreservat på Stadlandet i Vestland, med ein fôrflåte av betong på over 2 000 tonn om bord. Oppryddingsarbeidet har ikkje kome i gang, mellom anna fordi stat og kommune ikkje har blitt samde om kven som har ansvaret.
Meiner statsråden det er akseptabelt at det tar så lang tid å avklare ansvar og starte oppryddingsarbeid ved alvorleg forureining til havs, og er statsråden enig i at det er nødvendig å oppdatere og skjerpe regelverket for ansvar i denne type forureiningssaker?

Begrunnelse

Rundt 10 000 liter diesel har runne i sjøen etter grunnstøtinga. Kystverket brukte 18 dagar på å avklare kven dei meiner har ansvar for å rydde opp og fjerne fôrflåten.
Kystverket konkluderte då med at det juridiske ansvaret med å følge opp saka skal ligge hos Stad kommune, fordi Kystverket ikkje reknar betongkolossen som ein del av slepebåten som gjekk på grunn, og at fôrflåten difor er for ekstraavfall å rekne. Om den grunnstøytte lekteren hadde blitt definert som ein del av den forulykka eininga, ville det falle på Kystverket å følge opp saka vidare.
Etter Venstre sitt syn er det for det første uakseptabelt at det tar så lang tid å avklare ansvarsforhold i ei alvorleg forureiningssak. For det andre syner denne saka at det er nødvendig å oppdatere og klargjere regelverket for forureining til havs, slik at vi tar forureining til havs like mykje på alvor som forureining på land.

Marianne Sivertsen Næss (A)

Svar

Marianne Sivertsen Næss: Hovudregelen i norsk rett er at det er den ansvarlege som har ansvar for opprydding og fjerning etter forureiningslova. Dersom den ansvarlege ikkje set i verk nødvendige tiltak kan myndigheitene gi pålegg om kva tiltak den ansvarlege skal gjennomføre, eller sjølv gjennomføre nødvendige tiltak og krevje kostnadene dekte frå den ansvarlege, i tråd med prinsippet om at forureinar betalar.
Kystverket har myndigheit etter forureiningslova ved akutt forureining. Kystverket har òg myndigheit etter forureiningslova § 37 andre ledd til å gi pålegg om opprydding og fjerning av avfall til den som var eiar av skipet. I tillegg har Kystverket myndigheit etter hamne- og farvasslova i situasjonar der det er fare for tryggleik eller framkomstforhold til sjøs. Kommunen har myndigheit etter § 37 første ledd om opprydding av forsøpling og andre ledd for opprydding og fjerning av større gjenstandar.
Då Kystverket fekk varselet om grunnstøytinga 21. august, var det usikkerheit knyta til kor mykje diesel som var om bord. Informasjonen Kystverket fekk, tilsa at fôrflåten hadde noko diesel om bord, men truleg lite, sidan flåten var heilt ny og aldri hadde vore i bruk. Det kjem fram av teknisk rapport frå 24. august at flåten truleg hadde ca. 10 000 liter diesel om bord, som ein gjekk ut frå vart sleppt raskt ut på grunn av vêrforholda på staden.
Kystverket vurderer at dei ikkje har myndigheit til å gi pålegg om fjerning av fôrflåten i denne konkrete saka. Bakgrunnen for dette er at Kystverket ikkje ser på fôrflåten, slik ho er plassert no, som ein trussel for verken tryggleik eller framkome for sjøtransporten. Flåten medfører heller ikkje fare for akutt forureining, sidan dei anslagsvis 10 000 literane diesel som var på flåten antakeleg allereie har runne ut. Sidan fôrflåten ikkje reknast som eit skip, har som nemnt Kystverket heller ikkje myndigheit etter forureiningslova § 37 andre ledd.
Følgjeleg er det kommunen som i samsvar med forureiningslova har myndigheit til å følgja opp saka overfor eigaren. Dette er kommunisert til Stad kommune, som i e-post 10. september til mellom anna Kystverket viser til at kommunen har gjort interne avklaringar og vil følgje opp saka vidare. Det er i tråd med vanleg praksis at Kystverket følgjer opp akutte hendingar til sjøs og avklarar vidare handtering med lokale styresmakter når den akutte hendinga er over.
Eg kan ikkje sjå at hendinga tilseier behov for å endre regelverket ved denne typen hendingar. Det er kommunen som er forureiningsmyndigheit for opprydding etter forureiningslova § 37 første og andre ledd, og som kan gi pålegg om fjerning av fôrflåten.