Skriftlig spørsmål fra Liv Kari Eskeland (H) til samferdselsministeren

Dokument nr. 15:2430 (2023-2024)
Innlevert: 26.06.2024
Sendt: 27.06.2024
Besvart: 02.07.2024 av samferdselsminister Jon-Ivar Nygård

Liv Kari Eskeland (H)

Spørsmål

Liv Kari Eskeland (H): Er statsråden nøgd med at ferjedrifta vert underfinansiert i kystfylka, og meiner han at dei grepa fylkeskommunen gjer for å dekke inn denne underfinansieringa er rettvis, når det no er dei reisande på dei betalande sambanda som må dekke opp delvis underfinansiering av pålegget fylkeskommunane har fått med gratis ferjer frå regjeringa?

Begrunnelse

Føljande er å finne i svar til VFK sine representantar frå fylkesordførar:

«I 2022 fekk Vestland tildelt kr 15 630 000 i revidert nasjonalbudsjett til gratis ferjer. I 2023 vart tilskot til gratis ferjer fordelt særskilt i tabell C, med kr 34 910 000 til Vestland. Frå 2024 finn ein ikkje lenger eit særskilt beløp som skal finansiere gratis ferjer. Finansiering av gratis ferjer inngår i utgiftsutjamninga i inntektssystemet. I tabell E kan ein sjå at normerte ferjekostnader for VLFK er auka frå 669,4 til 1 081,9 mill. kr. Dette skuldast i hovudsak bortfall av inntekter som følgje av gratis ferjer og reduserte takstar. (Her er det også lagt ved tabell som viser fordeling).
I samband med tertialrapporten er det prognose på overforbruk på ferje i forhold til budsjett med om lag 93 mill.kr. VLFK ligg difor i 2024 an til å bruke om lag 185 mill.kr. meir enn dei frie inntektene som er tenkt til ferjedrift.»

Dette fører til at alle ferjesamband med betaling no vert sett opp ei takstgruppe i Vestland Fylkeskommune, noko som vil føre til ei auke for reisande over dei sambanda der ein må betale.

Jon-Ivar Nygård (A)

Svar

Jon-Ivar Nygård: Ei målsetting i Hurdalsplattforma er gratis ferje til øyer og andre samfunn utan vegforbindelse til fastlandet og å gjere alle ferjesamband med under 100 000 passasjerar årleg gratis, samt å redusere billettprisane med 50 prosent samanlikna med billettprisane 1. januar 2021. Det har vi no lagt til rette for. Staten har kompensert fylkeskommunane gjennom auka overføringar over rammetilskotet.
Kompensasjonen blir fordelt gjennom rammetilskotet til fylkeskommunane, som er ein del av fylkeskommunane sine frie inntekter. I 2024 blir ikkje lenger kompensasjonen gitt med en særskilt fordeling, men fordelast etter ein justert versjon av ferjekriteriet. Ferjekriteriet er justert for å ta omsyn til det samla inntektsbortfallet som følgje av reduserte ferjetakstar og innføringa av gratis ferje. Dei fylkeskommunane som har den største reduksjon i billettinntekter skal ha mest kompensert. Dette skjer i praksis ved at kompensasjon er fordelt om lag etter fylkeskommune sin prosentdel av dei estimerte billettinntektene i berekninga av ferjekriteriet.
Den nye justeringa i modellen gjer at det ikkje er mogleg å berekne nøyaktig korleis kompensasjon for gratis ferje og/eller reduserte ferjetakstar er fordelt til den einskilde fylkeskommune. Det vil dessutan aldri vere perfekt samsvar mellom ein auke i rammetilskotet for å finansiere ei oppgåve/ny oppgåve og den enkelte fylkeskommunen sine utgifter til denne oppgåva. Nye oppgåver blir kompensert basert på berekningar på innføringstidspunktet, og staten har ikkje praksis for å etterberekne kompensasjon.
Eg vil minne om at det er fylkeskommunane som har ansvaret for fylkesvegferjene og ansvaret for finansieringa av ferjedrifta. Det er opna for at den enkelte fylkeskommune kan behalde noko betaling i enkelte samband som fell innunder ordninga med gratis ferje dersom dette er grunna i særskilte trafikale forhold. Fylkeskommunen kan og indeksregulere takstane årleg på dei sambanda som har betaling. Å auke takstsonene for alle ferjesamband med betaling vil kunne vere i strid med hovudintensjonen med regjeringas ordning for reduserte ferjetakstar.
Om det på sikt blir behov for å auke tilskotet til ordninga gjennom å auke ramma til fylkeskommunane vil dette måtte skje gjennom dei ordinære budsjettprosessane. Høgre sitt forslag om betydelege kutt i overføringane til fylkeskommunane i sine alternative statsbudsjett, ville i alle høve ført til store utfordringar med å finansiera dagens ferjedrift.