Svar
Iselin Nybø: I garantiordninga for luftfarten som vart vedteken i samband med Stortinget si handsaming av Prop. 57 S (2019-2020), jf. Innst. 200 S (2019-2020) la regjeringa inn eit krav om at: "Lån under garantifasiliteten skal ikke benyttes til utbytte og bonusutbetalinger til ledende ansatte". Vidare går det fram av Prop. 57 S (2019-2020) at garantiordninga var statsstøtte.
Dåverande GIEK (nå Eksportfinansiering Norge) fekk eit særskilt oppdrag om å utferde garantiane på vegne av staten. Gjennom bruk av garantiordninga var Norwegian Air Shuttle ASA ("Norwegian") forplikta gjennom inngått låneavtale til ikkje å utbetale bonusar til leiande tilsette utan forutgåande skriftleg samtykke frå långjevarane og GIEK.
Norwegian har vore kjent med dei grensene selskapet har vore underlagt frå Stortinget gjennom låneavtalen. Selskapet synes likevel å ha vist liten openheit om bonusordninga si. Departementet kan ikkje sjå at bonusordninga er omtala verken i styrets leiarlønserklæring for 2020, i prospektet ifm. restruktureringa av selskapet eller i andre offentleg tilgjengelege dokument. I årsrapportane for 2019 og 2020 har styret forsikra om at:
«The remuneration of the Board and the Executive Management must not have negative effects on the Group, nor damage the reputation and standing of the Group in the public eye.»
Vidare bekrefta selskapet i forkant av etableringa av dei nye låna våren 2021 at det då ikkje låg føre vesentlege ikkje-balanseførte forpliktingar. Staten har dermed ikkje sett grunnlag for nokon raude flagg knyta til bonusar til leiande tilsette når rekonstruksjonsløysinga var ferdigforhandla og ein skulle ta endeleg stilling til deltaking i dei nye låna våren 2021.
Det synes vidare å vere ulike syn på kor lenge selskapet var bunden av låneavtalen. I ei orientering frå Norwegian sin rådgjevar i saka er vurderinga at låneavtalen opphøyrde 8. desember 2020, då selskapet gjekk inn i konkursbeskyttelse. NFD sin juridiske rådgjevar meiner at vilkåra i låneavtalen var gjeldande fram til 26. mai 2021, og at sjølv om lånet som følge av rekonstruksjonen fekk ein annan rettsleg kategori, så endra det ikkje på det forholdet at Norwegian naut godt av lånet under heile rekonstruksjonen og truleg ville vore konkurs dersom lånet opphøyrde 8. desember 2020. Om Norwegian si forståing likevel skulle vere riktig så er det då ein konsekvens av at selskapet gjekk inn i konkursbeskyttelse og uansett ikkje noko regjeringa kunne planlegge for eller søke å unngå.
I Prop. 79 S (2020-2021) er grunnlaget for statens si deltaking i eit nytt hybridlån og obligasjonslån utferda av Norwegian omtala. Det går fram der at Norwegian hadde trekt opp heile garantibeløpet frå staten på 3 mrd. kroner og søkt irsk og norsk rett om konkursbeskyttelse. Før dette hadde regjeringa avslått søknaden frå selskapet om ny statleg finansiering i form av hybridlån hausten 2020, mellom anna på bakgrunn av at selskapet sin forretningsplan ikkje var tilstrekkeleg robust. I proposisjonen føreslo regjeringa å løyve 1,5 mrd. kroner til statleg deltaking på inntil 1,5 mrd. kroner i eit evigvarande lån (hybridlån) og 3 mrd. kroner til deltaking i eit nytt obligasjonslån til Norwegian. Deltaking i obligasjonslånet var oppgjer for selskapet sitt uteståande under garantiordninga for luftfart i samband med rekonstruksjonen. Det går fram av proposisjonen at:
"Regjeringen legger til grunn for en eventuell deltakelse i et hybridlån at det skal skje på markedsmessige vilkår, at lånet gjøres omsettelig og at det tilbys andre investorer på like vilkår".
Regjeringa fekk ifm. Prop. 79 S (2020-2021), jf. Innst. 233 S (2020-2021), fullmakt frå Stortinget til å gå inn i eit nytt hybridlån og mota sitt oppgjer frå Norwegian sitt uteståande under garantiordninga for luftfart gjennom andelar i eit nyetablert obligasjonslån, og til at deltakinga til staten i hybridlånet skulle skje på marknadsmessige vilkår. I denne innstillinga vart det ikkje angjeve at eit lån skulle forutsette grenser på utbytte eller bonusar.
Deltakinga i dei nye låna er, i motsetnad til garantiordninga, ikkje å betrakte som statsstøtte. Vidare var det slik at långjevarar som deltok med ny kapital til selskapet gjennom hybridlånet skulle få behalde meir av sitt uteståande lånekrav mot selskapet gjennom deltaking i obligasjonslånet, jf. proposisjonen:
"For eksisterende uprioriterte kreditorer, herunder staten, som deltar med ny egenkapital eller hybridlån vil tapet på utestående fordringer forventes å bli vesentlig mindre enn for de som ikke bidrar med ny kapital".
Dei nye låna var altså ikkje ei vidareføring av statsstøtte, men nye lån som skulle etablerast på marknadsmessige vilkår. Dermed var det heller ikkje snakk om ei vidareføring av dei underliggande vilkåra frå trekk under garantiordninga, men etablering av eit heilt nytt sett av lånevilkår. Vilkåra for garantifasiliteten og dei nye låna er derfor ulike på dei aller fleste områda (løpetid, renter mv.). Testen av om dei nye vilkåra er marknadsmessige handla om kva som var relevante og akseptable vilkår samanlikna med liknande lån i marknaden, kva andre investorar ville akseptere å investere i (privat kapital skulle også inn), samt kva som kunne aksepterast av vilkår av rekonstruktør jf. premissa for rekonstruksjonen.
NFD har gjennom prosessen fått råd frå staten sin finansielle rådgjevar Pareto om vilkår for staten si deltaking i hybridlån og obligasjonslån. Dei har hevda at det er marknadspraksis å sette grenser knyta til utbytte, men at det ikkje er marknadmessig, og ikkje nødvendigvis i obligasjonseigarens interesse, å sette grenser for lønn og bonusar til leiande tilsette. Dette fordi slike vilkår kan legge grenser på tilgangen til ressursar for selskapet, og obligasjonseigarar skal ha betalt tilbake obligasjonslånet i samsvar med låneavtalen, uavhengig av størrelsen på løn og bonusar. Å inkludere slike grenser kan derfor både utfordre det marknadsmessige ved vilkåra for deltakinga til staten (under dette at deltakelsen ikkje skulle vere statsstøtte) og gå ut over den framtidige verdien av deltakinga til staten. Gitt at staten ikkje skal vere ein langsiktig aktør i Norwegian (jf. Prop 79 S. (2020-2021)) ville ei slik grense på mogeleg omsettelegheit kunne vere negativ.
Det var dette NFD la til grunn i forhandlingane med Norwegian. Med bakgrunn i føresetnaden om marknadsvilkår har det derfor aldri vore med krav om grenser på løn eller bonusar til leiande tilsette i dei nye låna. Så vidt eg veit vart slike krav heller ikkje fremma av andre potensielle deltakarar i hybridlånet, og som heller ikkje er å forvente når det ikkje er i tråd med marknadspraksis. Rekonstruksjonsløysinga for Norwegian har vore gjenstand for forhandlingar med mange partar, og etableringa og vilkåra for hybridlånet og obligasjonslånet er handsama og godkjent av norsk og irsk rett.
Det ligg til styret i selskapet å utarbeide retningslinjer om godtgjersle til leiande tilsette og fastsette løn og annan godtgjersle til dagleg leiar. Aksjonærane er ansvarlege for å velje styre og stemme over selskapet sitt rekneskap og styret sine retningslinjer om godtgjersle til leiande tilsette i generalforsamlinga.
Regjeringa har vore tydeleg på at staten ikkje skulle bli aksjonær i Norwegian, og staten har gjeve lån på marknadsmessige vilkår. Alternativet hadde vore å ikkje delta i redningsaksjonen. Da hadde staten tapt 95 pst. av dei 3 mrd. kroner som Norwegian hadde trekt på i garantiordninga, og tusenvis av arbeidsplassar hadde vore i fare.