Skriftlig spørsmål fra Alfred Jens Bjørlo (V) til kommunal- og distriktsministeren

Dokument nr. 15:235 (2024-2025)
Innlevert: 27.10.2024
Sendt: 28.10.2024
Besvart: 05.11.2024 av kommunal- og distriktsminister Erling Sande

Alfred Jens Bjørlo (V)

Spørsmål

Alfred Jens Bjørlo (V): Har Kommunal- og distriktsdepartementet no fått ei samla rapportering over alle departementa si oppfølging av fellesføringa om desentralisert arbeid i staten i sine underliggande verksemder slik at vi har oversikt over omfang og rutinar for bruk av og erfaringane med desentralisert arbeid i staten, og kan statsråden i så tilfelle oversende denne samla rapporteringa i sin heilskap til Stortinget?

Begrunnelse

Auka bruk av desentralisert arbeid i staten kan styrke lokale kompetansemiljø og auke distrikts-Noreg sin tilgang til kompetansearbeidsplassar. Tilrettelegging for at statlege arbeidsoppgåver kan bli utført staduavhengig, vil bidra til at ein held på og styrkar fagkompetanse i distrikta, og til å skape større fleksibilitet i det statlege arbeidslivet. Det kan betre rekruttering av etterspurt kompetanse, gje høve til å halde på kritisk arbeidskraft dersom arbeidstakarar flyttar og det gir fleire tilgang til kompetansearbeidsplassar i staten.
Regjeringa har fram til no ikkje hatt oversikt over talet på tilsette i staten med fast arbeidsstad utanfor ordinær kontorstad, eller over kor mange staduavhengige stillingar i staten som har vorte utlyst. Dette trass i at alle statlege verksemder, i følgje Kommunal- og distriktsministeren sitt svar på mitt skriftlege spørsmål Dokument nr. 15:2031 (2022-2023), no er pålagde å vurdere kva høve dei har for auka bruk av desentralisert arbeid, med det formål å oppnå meir desentralisering av statlege arbeidsplassar og styrkje lokale fagmiljø. I føringa blir det peikt på at slikt desentralisert arbeid fortrinnsvis bør bli kombinert med høve til å vere knytt til eit kontorfellesskap der det er tilgjengeleg.
Frå og med årsrapporten for 2023 skal alle statlege verksemder i årsrapporten gjere greie for si vurdering av mogelegheitene for desentralisert arbeid, omfang og bruk av desentralisert arbeid i verksemda og erfaringane med dette. Dersom verksemda ikkje har hatt auke i desentralisert arbeid eller dersom bruken har gått ned, skal det særskilt gjerast greie for årsakene til dette.
Underteikna etterlyste ein slik samla oversikt over omfang og bruk av desentralisert arbeid i skriftleg spørsmål Dokument nr. 15:2041 (2023-2024), dagsett 14. mai 2024. I sitt svar opplyste Kommunal- og distriktsministeren at departementa på det tidspunktet (mai 2024) var i ferd med å formulere ei samla rapportering til Kommunal- og distriktsdepartementet om oppfølginga av fellesføringa om desentralisert arbeid i staten i sine underliggjande verksemder.
No har det gått snart eit halvt år til. Eg legg til grunn at den samla rapporteringa no er ferdigstilt og kan sendast over i sin heilskap til Stortinget.

Erling Sande (Sp)

Svar

Erling Sande: I mai i år, skreiv eg til Stortinget at statlege verksemder skal ha gjort greie for si vurdering av mogelegheitene for desentralisert arbeid, omfang og bruk av desentralisert arbeid i verksemda og erfaringane med dette i årsrapportane for 2023. Dersom verksemda ikkje har hatt auke i desentralisert arbeid, eller dersom bruken har gått ned, skal det særskilt gjerast greie for årsakene til dette[1]. Ei samla oversikt over årsrapportane for statlege verksemder ligg på DFØ si nettside for kunnskapsdokument i offentleg sektor (Kudos)[2].
Vidare svarte eg at departementa på dåverande tidspunkt jobba med å formulere ei samla rapportering til Kommunal- og distriktsdepartementet om oppfølginga av fellesføringa om desentralisert arbeid i staten i sine underliggjande verksemder, og at vi ville ha ei betre samla oversikt over omfang og rutinar for bruk av, og erfaringar med desentralisert arbeid i staten når dette var på plass. Rapportane vart samla inn i løpet av sommaren, og har, saman med informasjonen i årsrapportane frå departementa, gitt eit overordna bilete av omfang, bruk og erfaring med desentralisert arbeid i staten. Her er eit samandrag av dei viktigaste funna:
Rapporteringa på fellesføringa viser stor variasjon med omsyn til i kva grad verksemdene legg til rette for desentralisert arbeid. Det er særleg dei større verksemdene med regionkontor som legg til rette for dette, ved at tilsette kan jobbe ved dei ulike regionkontora, medan dei mindre verksemdene i større grad rapporterer at dei ikkje ønsker at dei tilsette jobbar desentralisert.
Ei av tilbakemeldingane som fleire verksemder som har nytta desentralisert arbeid trekkjer fram, er at dette er eit verkemiddel for å rekruttere og behalde kritisk kompetanse, og at det gjev auka fleksibilitet og tilrettelegging for eit meir balansert arbeidsliv. I rapporteringa kjem det også fram at nokon etatar har utarbeida eigne retningsliner for desentralisert arbeid,
Fleire verksemder viste også til at dei har byrja å lyse ut stillingar med høve til å arbeide desentralisert, men for desse verksemdene var det for tidleg å rapportere og evaluere erfaringane med dette.
Ei viktig årsak til at desentralisert arbeid ikkje aukar i omfang, er ifølge fleire verksemder, omsynet til samhandling og effektiv oppgåveløysing. Fleire trekkjer fram at når arbeidstakarane ikkje er fysisk til stades på kontoret, påverkar dette utviklinga av kompetanse, kultur og arbeidsmiljø negativt. Dette argumentet vert særleg trekt fram frå dei mindre verksemdene. Det kjem likevel ikkje fram av rapporteringa om verksemdene har faktiske erfaringar med desentralisert arbeid, eller om dette er haldningar dei har. Enkelte verksemder har arbeidsoppgåver som vanskeleg let seg utføre andre stader, som til dømes laboratoriearbeid og stadbundne kontrollfunksjonar. Nokon verksemder trekkjer også fram at kostnader knytt til reise og leige av kontorplass, gjer at desentralisert arbeid ikkje er aktuelt for dei. Informasjonstryggleik og teieplikt vert også trekt fram som utfordrande i denne samanheng.
Sjølve rapporteringa vart gjort som del av den interne saksførebuinga i departementa, og har unntak for innsyn med heimel i offl. § 15, første ledd.
Regjeringa har mål om auka bruk av desentralisert arbeid i staten, sjølv om dette no ikkje er uttrykt gjennom fellesføring i 2024. Eg vil halde fram aktivt arbeid for at statlege verksemder i større skal gje høve til at fleire tilsette kan arbeide frå lokasjonar rundt om i landet. Eg har stor tru på at vi vil sjå fleire positive døme framover. Dette kan vere innan til dømes rekruttering, i dei verksemdene som tilbyr meir desentraliserte arbeidsplassar. Dette kan motivere andre verksemder til å gå i same retning. Difor er det viktig å leggje til rette for deling av desse erfaringane ovanfor verksemder som i dag ikkje har tilsvarande praksis.
For å få eit betre kunnskapsgrunnlag på feltet, har KDD gjeve eit oppdrag til Arbeidsforskingsinstituttet ved Oslo Met/Proba om å gjennomføre ei meir omfattande kartlegging av statlege verksemder sin bruk av, og tilrettelegging for desentralisert arbeid, og erfaringane med slikt arbeid. Dei har også brukt årsrapportar frå 2023 i sin studie. Rapporten vil gje kunnskap om kva som er viktige faktorar når det gjeld å bruke desentralisert arbeid på ein vellukka måte. Den vil også gje oss eit betre grunnlag for å arbeide vidare med politikkutvikling og tiltak. Endeleg rapport er i avsluttande fase.