Liv Kari Eskeland (H): Varer som blir frakta mellom Sør- og Nord-Noreg blir i dag i all hovudsak frakta gjennom Sverige, på jernbane og lastebil. Frakta blir handtert med ein såkalla forenkla transitteringsprosess. Januar 2025 kjem det nye krav i NCTS5, og dagens transitteringsprosess vil ikkje lenger vere mogleg. All frakt mellom sør og nord vil dermed måtte flyttast over til lastebilar som blir køyrde gjennom Noreg.
Kva gjer statsråden for å sikre at vi får ei løysing på plass raskt, slik at vi slepp ei omlegging av godstransporten?
Begrunnelse
Når NCTS5 (New Computerised Transit) blir innført i januar 2025 er det fare for at det ikkje lenger vil vere mogleg å frakte gods mellom sør og nord i Noreg gjennom Sverige. Det er via Sverige all denne transporten går i dag, på både veg og jernbane.
Resultatet vil bli at alle varer som blir frakta frå Sør-Noreg til Nord-Noreg må flyttast over på lastebil gjennom Noreg. Det vil få fleire alvorlege konsekvensar. For det første har ikkje vegnettet kapasitet til å ta imot denne auken i trafikk. Å flytte desse godsvoluma vil bety eit mykje større tal lastebilar på norske vegar. For det andre vil det auke klimagassutsleppa når all frakt som i dag går gjennom Sverige på tog skal over på norske vegar. Det vil også bety krise for gods på bane, som allereie står i ein alvorlege situasjon. Strekninga Oslo-Narvik gjennom Sverige er den viktigaste strekninga for gods på bane for både jernbaneselskap og jernbanekundar.
Det er heilt avgjerande å få ei løysing på plass innan svært kort tid. Både Tolletaten, Samferdselsdepartementet og Jernbanedirektoratet skal ha vore kjent med denne problemstillinga i snart eit år. Transportbedriftene kan ikkje vente til årsskiftet med ei avklaring, dei er nøydde til å starte prosessen med omlegging av dei aktuelle godsvoluma dersom ei løysing ikkje snart kjem på plass. Ein slik prosess vil vere vanskeleg å snu dersom han først blir påbyrja.