Skriftlig spørsmål fra Ingrid Fiskaa (SV) til utenriksministeren

Dokument nr. 15:146 (2024-2025)
Innlevert: 18.10.2024
Sendt: 18.10.2024
Besvart: 25.10.2024 av utenriksminister Espen Barth Eide

Ingrid Fiskaa (SV)

Spørsmål

Ingrid Fiskaa (SV): Palestinske flyktningar i Libanon hamnar bakarst i køen i eit land i akutt krise, og har få moglegheiter til å koma seg vekk frå Israels angrep.
Kva vil regjeringa gjera for å hjelpa desse palestinske flyktningane?

Begrunnelse

Palestinarane i Libanon er hovudsakleg flyktningar frå 1948 og etterkomarane deira. Tre-fire generasjonar har vakse opp og lever liva sine i flyktningleirar. Det siste tiåret har det også kome palestinske flyktningar frå Syria. Palestinske flyktningar har få rettar i Libanon, og svært mange er avhengige av hjelp frå FNs hjelpeorganisasjon for palestinske flyktningar (UNRWA). Den økonomiske krisa i Libanon dei siste åra har forverra situasjonen deira, og så kjem dei intense angrepa frå Israel på toppen av dette.
Fleire av dei palestinske flyktningane flyktar no nordover i Libanon på grunn av Israels bombing, og er heilt avhengige av naudhjelp. Samtidig er UNRWA i ein svært vanskeleg finansiell situasjon. Dei klarer ikkje lenger å gi dei tenestene dei vanlegvis gir til palestinarar i Libanon.
UNRWA har heller ikkje mandat til å relokalisera palestinarar eller til å finna varige løysingar for flyktningane. Palestinarane har dessutan ikkje rett på hjelp frå FNs høgkommissær for flyktningar (UNHCR), og kan dermed ikkje få status som kvoteflyktning. Palestinarane er truleg det einaste folket i verda som er i denne situasjonen.
Noreg har auka løyvingane til UNRWA tidlegare i år, utan at det på nokon måte dekker behova. Spørsmålet er om Noreg kan bidra på andre måtar også, ved å arbeida langs diplomatiske og politiske spor som kan avhjelpa den krisa som er nå og bidra til meir varige løysingar. For eksempel kan det tenkast å endra mandatet til UNRWA og/eller UNHCR slik at palestinske flyktningar kan få hjelp til å koma seg ut av krigssonene. Anten ved at UNRWA får utvida mandat til å kunna relokalisera flyktningar, eller ved at UNHCR kan få mandat til å hjelpa palestinske flyktningar. Alternativt at Noreg tar eigne initiativ og gjer noko på eiga hand.

Espen Barth Eide (A)

Svar

Espen Barth Eide: Krigføringa i Libanon påfører sivilbefolkninga enorme lidingar. Særleg hardt råka er befolkninga i sør, men også andre deler av Libanon, spesielt Sør-Beirut, har vorte utsett for angrep. Palestinske flyktningleirar i Libanon har blitt øydelagde i israelske militære aksjonar. Eg deler representanten si bekymring for palestinske flyktningar i Libanon. Dei er ei av fleire sårbare grupper i landet.
Som representanten nemner, har Noreg dei siste månadene auka støtta til UNRWA med 200 mill. kroner. Det kjem i tillegg til dei 275 mill. kronene til organisasjonen sin regionale innsats utbetalt tidlegare i år. Av dei 80 millionar kronene i tilleggsstøtte til Libanon som blei annonsert av statsministeren 2. oktober, er UNRWA tildelt sju mill. kroner. Desse pengane var dei fyrste UNRWA mottok til sin Libanon-appell etter at Israel sitt angrep mot landet blei trappa opp i midten av september.
Trass den svært vanskelege situasjonen, leverer UNRWA framleis nødhjelp og helsetenester til palestinske flyktningar i Libanon. I mange av leirane hjelper organisasjonen også syriske og libanesiske fordrivne. UNRWA tar seg også av fleire tusen palestinarar som har flykta frå Libanon til Syria. UNRWA sin økonomi har over lang tid vore svært utfordrande. Det skapar problem for organisasjonen sitt arbeid i alle landa, også i Libanon.
Fleire FN-medlemsland, heile FN-familien, inkludert generalsekretæren sjølv, men også FN sin høgkommissær for flyktningar (UNHCR), vektlegg at det er viktig å støtte opp om mandatet til UNRWA. Regjeringa meiner også at det ikkje er aktuelt eller tilrådeleg å ta til orde for å endre mandatet verken til UNRWA eller UNHCR.
Sjølv om UNRWA speler ei heilt avgjerande rolle for å ivareta rettane til palestinske flyktningar, mottek palestinske flyktningar som er blitt fordrivne frå heimane sine også hjelp frå ei rekkje andre humanitære organisasjonar. Noreg har i denne krisa mellom anna gitt ekstrastøtte til Flyktninghjelpen, Noregs Røde Kors, NORWAC og Kirkens Nødhjelp, som alle bistår dei som har størst behov, uavhengig av nasjonalitet. Palestinarar mottek nødhjelp på lik linje med øvrige fordrivne.
Det er riktig som representanten viser til, at korkje UNRWA eller UNHCR har mandat til å attbusetje palestinske flyktningar, og at palestinarar difor ikkje er ein del av forslaget frå UNHCR til uttak av kvoteflyktningar for attbusetjing i Noreg. Med heimel i utlendingslova har UNHCR prioritet til å fremje saker for overføringsflyktningar. Det er naturlegvis ikkje til hinder for at palestinarar som treng beskyttelse, kjem til Noreg og søker asyl blir vurdert på lik linje med andre asylsøkarar.
Når det gjeld det diplomatiske sporet, held Noreg fram arbeidet, i tett kontakt med mellom anna europeiske og arabiske land, med kva som kan gjerast for å verkeleggjere tostatsløysinga. Ei framtidig politisk løysing vil også kunne betre situasjonen for palestinarar i nabolanda.