5. Folketrygda
Ved utgangen av 1994 hadde omlag 950.000 personar pensjon og liknande langtidsyting frå folketrygda som si viktigaste inntektskjelde. Desse personane fordeler seg med omlag 624.500 personar på alderspensjon, omlag 233.700 på uførepensjon og omlag 93.000 på andre pensjonar/stønader (einslege, etterlatne m.v.). I tillegg var det i underkant av 300.000 personar med mellombelsytingar frå folketrygda, fordelt med omlag 36.000 på yrkesretta attføring, 20.500 på rehabiliteringspengar, 53.000 på sjukepengar, 43.000 på fødselspengar og 134.000 på arbeidsløysetrygd.
Utgiftene til folketrygda gjeld både sosiale føremål og helsevern. Sosiale føremål gjeld hovudsakleg kontantutbetalingar til enkeltpersonar. Helsevern er sett saman av ulike tenester/finansieringsordningar for helseformål. Pasientar står som mottakarar av tenester, mens institusjonar og helsepersonell som regel får oppgjer direkte frå trygda.
I 1992-94 var utgiftsutviklinga slik:
Tabell 4. Utgifter under programområde 29 og 30 for åra 1992-94 (mill. kroner).
1992 | 1993 | 1994 | ||
Område 29 | ||||
Sosiale føremål | 94.460 | 93.490 | 93.098 | |
Område 30 | ||||
Helsevern | 8.916 | 9.421 | 9.949 | |
Totalt | 103.376 | 102.911 | 103.047 | |
Endringer i % frå året før | 5,5 | -0,5 | 1 | 0,1 |
1 | Frå og med 1. januar 1993 er ansvaret for fødselspengar og adopsjonspengar overført til Barne- og familiedepartementet (ca 4.193 mill. kr i 1993), programområde 28, kap. 2530. |
Det har vore ein auke i utgiftene (i løpande kroner) på 0,1 % frå 1993 til 1994.
Tabell 5. Utgifter til sentrale føremål under programområda 29 og 30 for åra 1992-994 (mill. kr)
1992 | 1993 | 1994 | |
Sosiale formål: | |||
Sjukepengar | 15.270 | 11.026 | 10.442 |
Attføring m.v. | 7.846 | 8.400 | 8.369 |
Uførepensjonar m.v. | 20.303 | 20.806 | 21.100 |
Alderspensjonar | 42.106 | 43.995 | 45.716 |
Forsørgjartap | 6.469 | 6.631 | 6.774 |
Helsevern: | |||
Div. tiltak i fylkeshelsetenesta m.v. | 1.462 | 1.573 | 1.637 |
Helseteneste i kommunane | 1.984 | 2.012 | 2.014 |
Legehjelp og medisinar m.v. | 5.062 | 5.283 | 5.686 |
For året 1994 utgjer alderspensjonane 44,4 % av dei totale utgiftene (område 29 og 30), uførepensjonar 20,5 % og sjukepengar 10,1 %.
Sjukefråværet og sjukepengeutgiftene viser framleis reell nedgang, men nedgangen i utgiftene i 1994 har vore svakare enn tidlegare år. Frå 1993 til 1994 var det ein reell nedgang i folketrygdas samla utgifter til sjukepengar i alt på 6,1 % mot 7,9 % frå 1992 til 1993 (alt i faste 94-kroner). Nedgangen i sjukepengeutgiftene frå 1991 til 1994 kjem i hovudsak som følgje av reduksjon i talet på sjukmeldingstilfelle.
Årsaka til at færre personar tek i mot sjukepengar har truleg samanheng med forhold på arbeidsmarknaden, innskjerping i dei medisinske vilkåra for å få innvilga sjukepengar og auka satsing på forebyggjande arbeid og å følgje opp sjukmeldte som mellom anna den inngåtte avtalen mellom partane i arbeidslivet har medverka til. Vidare har trygdeetaten prioritert å følgje opp dei langtidssjukmeldte.