7.1 Samandrag

       I samband med at dobbeltbeskatningsavtalelova blei vedteken i 1949, blei det teke inn ei særskild føresegn i skattelova (no § 45 andre ledd siste punktum), som avgrensar frådragsretten for utgifter (tap) når ein inntektspost etter skatteavtale er unnateken frå norsk skattlegging. Føresegna lyd slik:

« Når overskudd (gevinst) gjennom overenskomst med det land, der eiendommen eller anlegget ligger, er forbeholdt dette land til beskatning, kommer underskudd (tap) ikke for noen del i betraktning ved ligning av inntekt her i landet. »

       Det er eit vilkår etter lova at Noreg etter den aktuelle skatteavtale ikkje har høve til å skattleggje overskot eller gevinst (unntaksmetoden). Skattelova § 45 andre ledd siste punktum kjem etter sin ordlyd berre til bruk ved tap på « eiendommen eller anlegget ». Etter ei rein språkleg tolking vil tap på andre formuesobjekt falle utanfor føresegna sitt bruksområde.

       Etter departementet si oppfatning har skattelova § 45 andre ledd siste punktum basis i eit meir generelt prinsipp om at tap ikkje kjem til frådrag i Noreg i den grad Noreg i skatteavtale har fråskrive seg retten til å skattleggje ein tilsvarande gevinst. Når skatteavtalen held unna gevinst frå norsk skattlegging, vil den naturlege forståinga vere at ein heller ikkje får frådrag for tap. Denne løysinga er også i samsvar med det alminnelege symmetriprinsipp som gjeld i norsk skatterett. Dette prinsippet inneber at inntekter og utgifter av same art skattemessig skal handsamast på same måte.

       Tap på aksjegevinstar gir ein rett til frådrag i alle typer inntekter ved likninga i Noreg. Det er såleis ikkje noko krav om at tapet har tilknytning til ein tilsvarande gevinst (inntekt). Retten til frådrag byggjer likevel på eit grunnleggjande symmetriomsyn, nemleg at når ei inntekt (gevinst) er skattepliktig, så bør ei tilsvarande utgift (tap) gi rett til frådrag.

       Dei tilfella der Noreg gjennom ein skatteavtale har fråskrive seg retten til å bruke ein skattleggingsheimel som elles følgjer av den interne retten, må etter departementet si oppfatning likestillast med dei tilfella der det ikkje eksisterer ein intern skattleggingsheimel som kan brukast. Unntaksmetoden inneber at deler av globalinntekta blir unnateken frå skattlegging i Noreg. Dette kan ikkje berre gjelde bruttoinntekta, men må òg gjelde dei utgifter ein har frådragsrett for, som er knytta til vedkomande utanlandske inntekt. Dersom skattytaren kunne velje å sjå bort frå skatteavtalen i enkelte inntektsår, ville dette kunne gje lite logiske resultat. Ei slik løysing ville innebere at skattytar kunne krevje rett etter skatteavtalen i overskotsår og unngå skattlegging i Noreg, mens han i år med tap kunne sjå bort frå skatteavtalen og krevje frådrag for tap ved likninga i Noreg.

       Likningspraksis er ikkje eintydig når det gjeld dette spørsmålet. I enkelte avgjerder har likningsstyresmaktene gitt skattytar frådrag, i andre tilfelle har dei nekta frådrag. Spørsmålet om frådragsrett synes såleis å vere omtvista. I samband med dette syner departementet til at ei sak for tida står for retten.

       Som nemnt ovanfor meiner departementet at det allereie følgjer av gjeldande rett at utgifter og tap generelt ikkje kan trekkjast ifrå ved likninga i Noreg når ein korresponderande inntektspost etter skatteavtale ikkje kan skattleggjast i Noreg. Etter departementet si vurdering bør dette uttrykkeleg gå fram av ordlyden i skattelova § 45 andre ledd siste punktum. Departementet gjer difor framlegg om at ordlyden i § 45 andre ledd siste punktum blir presisert i samsvar med dette. Føresegna skal som tidlegare berre gjelde der norsk skattlegging er fråfalle i avtale etter unntaksmetoden. Føresegna vil avskjere frådragsrett både for ulike utgiftspostar og for tap ved realisasjon av formuesobjekt og den vil som tidlegare gjelde både i og utanfor næringsverksemd.

       Departementet gjer framlegg om at endringa trer i kraft straks.

7.2 Komiteens merknader

       Komiteen viser til at skattelovens § 45 annet ledd siste punktum åpner for ulike tolkninger, og at det derfor har vært ulike synspunkt mellom ligningsmyndighetene og overligningsnemnden for sentralskattekontoret. Hvor overligningsnemnden i flere saker har lagt til grunn at det skal innrømmes fradrag for aksjetap i Norge selv om aksjegevinster ikke blir skattlagt i Norge.

       Komiteen er kjent med at en slik sak behandles i rettsvesenet, men at saken ikke er ferdigbehandlet. Komiteen vil på bakgrunn av dette ikke behandle spørsmålet om endringer av § 45 annet ledd siste punktum, men vil be departementet på bakgrunn av den kommende rettsavgjørelse gjennomgå dommen og premissene for denne og eventuelt presentere saken på ny for Stortinget etter at den har vært sendt ut på høring til de mest berørte næringsorganisasjonene.