Bakgrunn
Rovviltforliket frå
2011 har fleire utfordringar som over tid også har endra seg.
Rovviltpolitikken
her i landet må vere «eit løft for fornufta» der bestandsmåla for
dei ulike artane ikkje skal ligge skyhøgt over eller under dei vedtekne
bestandsmåla.
Dagens rovviltpolitikk
her i landet er ikkje basert på dagens realitet, og bestandsmåla
som vart sett, må openbert revurderast både for bjørn og ulv, men
også grundig vurderast for gaupe og jerv. Kongeørn er også blitt
eit betydeleg problem for landbruksnæringa i spesielt utsette område,
og bestanden av kongeørn har etter kvart blitt stor.
Ulv er og blir eit
stort debattområde innan rovviltforvaltninga. Dagens mål om 4–6
ynglingar og med eiga ulvesone skaper svært store konfliktar og
burde gje grunnlag for ei ny vurdering og endring.
«Har ein
verkeleg behov for eiga ulvesone, og burde det vere mål om årleg
yngling av ulv i Noreg?»
Regjeringserklæringa
legg til grunn ei forvaltning innanfor Bernkonvensjonen sine rammer.
I så fall er det tilstrekkeleg med ei årleg yngling av ulv i Noreg.
Bestandsmålet for
bjørn er 13 årlege ynglingar i Noreg. Når målet om årlege ynglingar
skal ned, bør dette kuttast jamt fordelt utover landet, med ei erkjenning om
at mål om yngling av bjørn i nokre av landets største beiteområde
er rimeleg problematisk.
Jerv er og har vore
det største problemet innan rovviltforvaltninga. I årets rapport
om jerv melder Rovdata om 60 registrerte ynglingar, noko som utgjer
eit bestandsmålestimat på 386 jerv. Dette ligg skyhøgt over det
vedtekne bestandsmålet på 39 ynglingar og om lag 250 individ.
Forvaltninga av jerv
fungerer dårleg, der vedtekne fellingsløyve i lisensjakta ikkje
blir optimaliserte og etterlevde. Jervejakta er svært krevjande,
og burde openbert blitt regulert gjennom ein målretta og planlagd bruk
av Statens naturoppsyn (SNO), som effektivt har vist at dei humant
tar ut overskytande kvotar.
Sjølv om ein ved
lisensjakt og i form av ekstraordinære uttak med hjelp av SNO har
teke ut ca. 300 dyr dei fire siste åra, har bestanden av jerv ikkje
gått ned. Belastninga for beitenæringa er betydeleg, og konfliktdempande
tiltak er ikkje tilstrekkelege.
Gaupe ligg også over
bestandsmålet som Stortinget har vedteke, på årleg 65 ynglingar,
og var i 2021 på 67 ynglingar og eit bestandsestimat på 395 dyr.
Lisensfelling og kvotejakt fungerer godt, og bestanden blir justert opp
mot bestandsmåla gjennom effektiv jakt.
Bestanden av kongeørn
og korleis kongeørna innverkar på beitenæringa, og spesielt reindrifta,
må takast med i ny revidering av rovviltforvaltninga. Det er i dag eit
bestandsmål på 850–1 200 hekkande par, og konfliktnivået er aukande,
spesielt innan reindrifta. Kunnskap og forsking ikring kongeørna
si rolle som predator overfor beitenæringa og reindrifta må grundig
vurderast, der kongeørna bør forvaltast med revurderte bestandsmål.
I særleg beiteprioriterte
område er det svært store utfordringar med rovdyr, og dei fleste
veit at rovdyra ikkje ser nokon grenser for beiteprioriterte område
eller kjerneområde for dei ulike rovdyrartane. Desse sonene må også
grundig vurderast, og det må faktisk vurderast om det er hensiktsmessig
med soner i det heile. Til dømes blir forvaltninga svært vanskeleg
å handtere med kjerneområde for rovdyr og beiteprioriterte område, når
rovdyra sjølve ikkje begrip eit komma av dette i praksis, ikkje
gjer beitedyra det heller. Rovdyra ferdast der det er mat og i dei
områda der det er ideelle levemessige forhold for dei ulike artane.
Dette ser ein i praksis ved at nokre av dei beste rovviltområda
samstundes er nokre av dei beste beiteområda, noko som sjølvsagt ikkje
heilt går i hop.
Antalet skadefellingsløyve
som årleg blir gjeven i dei ulike rovviltområda, viser utfordringa,
der skadefelling spesielt av jerv ikkje er eit verkemiddel som fungerer,
er «som å leite etter ei knappenål i ein høystakk» på barmark. Forvaltninga
må gjennomførast ved at bestandsmålet faktisk blir gjennomført og
etterlevd gjennom effektiv jakt og uttak av SNO.
Det ein dessverre
ser, er at felling blir vanskeleg frå år til anna, noko som medfører
at beitenæringa får heile byrda, og med dertil store tap av beitedyr.
Konfliktdempande
tiltak må også intensiverast og prioriterast høgare. Mange tiltak
verkar, men er også svært kostbare. Beitenæringa og reindrifta må
i større grad få kompensert sine ekstrakostnadar ved dei konfliktdempande
tiltaka, noko ein ser ikkje alltid er ein realitet.
I for stor grad har
Miljødirektoratet og Miljødepartementet instruert og styrt rovviltforvaltninga.
Dei regionale rovviltnemndene må heller få enda meir sjølvstyre
innanfor vedtekne rammer.
Byrdefordelingsprinsippet
må også opp til ny vurdering der det er store utfordringar med beiteområde
og område med betydelege bestandar av fleire av dei store rovdyra.
Rovdyr har ein plass
i norsk fauna, men ein må også ha ei fornuftig og målretta forvaltning
som faktisk gjer at ein kan ha ei levande beitenæring i heile landet.
I dag er dette faktisk kraftig utfordra.
Derfor fremmer forslagsstillarane
forslag om at rovviltforliket er modent og klart for ny vurdering
og rullering.