Komiteen vil understreke at Europarådet er inne i ein viktig og vanskeleg utvidingsprosess. Tilhøvet til landa i Sentral- og Aust-Europa stod også i 1994 høgt på Europarådet sin dagsorden. Seks nye medlemsland frå Aust-Europa vart tekne opp som medlemer i 1993. I meldinga for 1994 blir det opplyst at nok eit nytt land, Andorra, vart medlem av Europarådet i 1994.

       Komiteen har vidare merka seg at fem nye land har blitt medlemer i 1995. Først vart Latvia medlem, så kom Albania og Moldova, og hausten 1995 følgde FYROM (Makedonia) og Ukraina. Med dette er medlemstalet i Europarådet oppe i 38. Berre fire land står no att på søkarlista. Det er Belarus (Kvite-Russland), Bosnia-Hercegovina, Kroatia og Russland. Etter det komiteen kjenner til er det venta at Russland kan få medlemskap i Europarådet våren 1996 om dei politiske tilhøva tilseier det. Eit eventuelt medlemskap for Russland er på mange måtar det avgjerande skritt som gjer Europarådet til eit all-europeisk forum, på line med OSSE (Organisasjonen for Sikkerhet og Samarbeid i Europa).

       Komiteens medlem fra Fremskrittspartiet, Gundersen, kan ikke gå inn for at Russland opptas som medlem av Europarådet etter at landet har satt i gang en blodig krig i Tsjetsjenia. Dette medlem vil minne om at det her dreier seg om en kolonikrig mot et folk som adskiller seg sterkt fra russerne og som tidligere er forfulgt og massedeportert av regjeringen i Moskva under Sovjetregimet. Dette medlem mener at det nærmest vil virke parodisk å slippe Russland med sin nåværende politikk inn i Europarådet, hvis hovedsak og hovedberettigelse er kampen for menneskerettighetene. Det er Russland som må endre seg, ikke Europarådet.

       Komiteen legg stor vekt på at utvidinga austover kan gjere Europarådet til eit verkeleg alleuropeisk forum. Ønsket om eit høgt tempo i utvidingsprosessen må likevel ikkje få Europarådet til å gå på akkord med sine standardar når det gjeld krav om demokrati, menneskerettar og fredeleg konfliktløysing. Komiteen meiner den strategien Europarådet følger i høve til søkarlanda er vel avvegd i fråsegna frå ministermøtet i november 1994, der ein understreka « den politiske viljen til å akseptera søkarane som medlem så tidleg som mogleg, i samsvar med den demokratiske utviklinga i det einskilde landet ».

       Etter komiteen si meining er det all grunn til å halde fram med å styrke den politiske dialogen, utvide samarbeidsprogramma med søkarlanda og sjå til at dei respekterer alle relevante konvensjonar før medlemskap vert innvilga.

       I denne samanhengen har komiteen merka seg at tre av dei viktigaste vedtaka frå toppmøtet i 1993 har stått sentralt i Europarådet si verksemd i 1994. Det er vedtaka om

1.	Reform av kontrollsystemet for menneskerettar

2.	Utarbeiding av to rettslege instrument for vern av nasjonale minoritetar

3.	Ein europeisk handlingsplan mot rasisme.

       Komiteen meiner dette er nyttige instrument i Europarådet sitt arbeid. Arbeidet mot tendensane til aukande rasisme er aktuelt i mange delar av Europa. Når det gjeld utvidingsprosessen, vil dei to førstnemnde instrumenta truleg stå særleg sentralt i tida frametter.

       Komiteen held den nye kontrollmekanismen, som Noreg og Nederland tok initiativ til, som ein viktig reiskap i denne samanhengen. Med dette får Europarådet eit betre grunnlag for å overvaka at medlemslanda etterlever dei konvensjonar dei har forplikta seg på som medlemer av Europarådet. Etter at vedtaket vart gjort på toppmøtet i 1993, har arbeidet med den praktiske utforminga av denne kontrollmekansimen halde fram i 1994 og 1995. Etter det komiteen kjenner til vil dei første rapportane på grunnlag av den nye kontrollmekanismen kome våren 1996. Dette representerer ei kvalitativ utvikling av europarådssamarbeidet som komiteen vil framheve.

       Når det gjeld samarbeidet med europeiske land som ikkje har søkt medlemskap, har komiteen merka seg at det i noko tid har vore kontakt med Armenia og Azerbajdsjan, medan framlegget frå 1992 om samarbeid med Georgia, Kirgisistan og Kasakhstan framleis er inne i ein innleiande fase. Eit samarbeid i samband med den demokratiske og rettslege reformprosessen er ei svært aktuell oppgåve i desse landa.

       Komiteen har elles merka seg at ein hausten 1995 har tatt til å drøfte om USA, Canada og Japan skal få observatørstatus i Europarådet. Komiteen ser her ein interessant parallell til OSSE, og går ut frå at ein kan kome tilbake til dette spørsmålet i 1996.

       Komiteen har merka seg at meldinga om Noreg si deltaking i Europarådet i 1994 først vart lagt fram i statsråd 5. november 1995. I ei tid med så store omskifte i vilkåra for Europarådet sitt arbeid kan meldinga til Stortinget ikkje gi eit tilstrekkeleg oppdatert bilete når ho kjem så seint. Komiteen vil tilrå at Utanriksdepartementet heretter tar sikte på å legge fram dei årlege meldingane om Noreg si deltaking i Europarådet alt i Stortinget sin vårsesjon. Meldinga vil då utgjere eit betre og meir aktuelt grunnlag for Stortinget si handsaming av saka.