1. Samandrag
Helse- og omsorgsdepartementet legg i proposisjonen fram forslag til endringar i pasientskadeloven.
Norsk pasientskadeerstatning (NPE) handsamar krav om erstatning og betaler ut eventuell erstatning. Ein kan klage på NPEs vedtak til Pasientskadenemnda. Det blir gjort greie for aukinga i talet på saker som er sette fram for NPE og Pasientskadenemnda dei siste åra.
Stadig fleire pasientar bruker advokathjelp i pasientskadesaker. Ifølgje opplysningar frå Pasientskadenemnda brukte 28 prosent av pasientane advokat ved nemndshandsaminga i 2003. I 2005 var talet 45 prosent. Departementet reknar det som sannsynleg at gjennomsnittleg timepris for 2007 vil liggje på 1 625 kroner når meirverdiavgift er lagd til. NPE dekte i 2003 utgifter til advokathjelp med 11,2 mill. kroner. I 2007 var beløpet 21,4 mill. kroner.
Helse- og omsorgsdepartementet meiner at auken i saksmengda og statens auka utgifter ikkje berre kan løysast gjennom å auke løyvingane til pasientskadeordninga og gjennom tiltak for å auke produktiviteten i NPE og Pasientskadenemnda. Departementet sende i oktober 2007 ut høyringsnotat med blant anna forslag om ei føresegn som opnar for at Kongen i forskrift kan gi føresegner som regulerer den timeprisen advokatane kan krevje for hjelp i pasientskadesakene.
Det følgjer av pasientskadeloven § 11 at pasientens utgifter til advokathjelp blir dekte dersom den som utgreier saka, har gjort vedtak om det eller utgiftene må reknast som tap som følgje av skaden. Pasienten kan krevje førehandsavgjerd om kva for advokatutgifter som vil bli dekte.
Det blir gjort greie for kva praksis NPE følgjer når det gjeld dekking av advokatutgifter, og for kva slag godtgjering for juridisk hjelp som blir gitt etter straffeprosesslova og rettshjelpsloven – salærforskriften.
Det blir vidare gjort greie for lovgivinga i Sverige og Danmark. Etter den svenske pasientskadeordninga blir ikkje pasientane sine utgifter til advokathjelp dekte, og advokatutgiftene til pasientane blir som hovudregel heller ikkje dekte etter den danske ordninga.
Departementet meiner at det er behov for å få betre kontroll med utgiftene til advokathjelp i ordninga. Ettersom erstatningskravet blir utgreidd av offentlege forvaltningsorgan som skal gjere ei objektiv utgreiing, og utgiftene til advokathjelp blir dekte av offentlege midlar, ser departementet det som rimeleg å berekne salæret ut frå den offentlege salærsatsen.
Departement foreslår eit nytt andre ledd i pasientskadeloven § 11 som opnar for at Kongen i forskrift kan gi nærmare reglar om dekking av advokatutgifter, mellom anna reglar om at statens offentlege salærsatsar skal brukast. Forslaget opnar også for at det er mogleg å gi nærmare reglar om berekninga av salæret. Departementet ser det også som naturleg at NPE og Pasientskadenemnda etter dette bruker offentlege salærsatsar ved eigen bruk av ekstern advokathjelp i pasientskadesaker. I tillegg har departementet pålagt Pasientskadenemnda å føre fleire rettssaker sjølv.
Departementet foreslår òg ei føresegn i nytt tredje ledd i pasientskadeloven § 11 som inneber at ein advokat som tek på seg eit oppdrag for ein klient som ønskjer å fremje eit krav mot NPE etter pasientskadeloven, eller som klagar på NPEs vedtak til Pasientskadenemnda, ikkje kan krevje eller ta imot betaling etter høgare timesatsar enn den offentlege salærsatsen.
Departementet foreslår at endringane skal gjelde saker der erstatningskravet er meldt til NPE etter at endringa i § 11 er tredd i kraft.
Departementet vil anslå at ein kan oppnå ei innsparing på rundt 25 prosent, så sant bruken av advokathjelp held seg konstant. I tillegg kan lovforslaget redusere Pasientskadenemndas og NPEs eigne utgifter til advokattenester.
Ein reknar ikkje med at forslaget får administrative konsekvensar.
Departementet har kome til at søksmålsfristen for domstolsprøving bør forlengjast frå fire til seks månader, og foreslår ei slik forlenging. Det blir peika på at ei utviding av søksmålsfristen til seks månader vil gi pasienten noko meir tid til å vurdere om det skal reisast søksmål, utan at saka blir utsett for mykje. Ein søksmålsfrist på seks månader harmonerer også godt med det som gjeld for dei tilsvarande pasientskadeordningane i Sverige og Danmark.
Departementet legg til grunn at ei endring av søksmålsfristen kan gi innsparingar, men uttalar at det ikkje er råd å vurdere kor mykje dei sparte utgiftene vil utgjere.