1. Samandrag

       Regjeringa legg i proposisjonen fram forslag om endringar i lov av 13. juni 1975 om næringsmessig husdyrhald. Det er framlegg om bruk av tvangsmidlar mot verksemd som driv i strid med lov, og heimel for pålegg om tiltak og ilegging av tvangsmulkt. Føremålet er meir effektiv handheving av lova.

       Intensjonen med lova er å hindra industrialisert produksjon av gris og fjørfe. Konsesjonsreguleringa skal òg hjelpe til å verna mot forureining. Føremålet er ikkje å regulere den samla produksjonen innan kraftfôrkrevjande husdyrproduksjon.

       Ingen kan driva svine- eller fjørfeproduksjon med fleire dyr enn det som er grensa for konsesjonsfri drift, utan løyve. Opprinneleg vart lova praktisert med såkalla oppnådd rett, som var det talet på dyr produsenten hadde da konsesjonsplikt vart innført. Etter lovendring i 1992 var det nødvendig med konsesjonshandsaming også av dei med oppnådd rett. I hovudsak er konsesjonane for desse i samsvar med oppnådd rett.

       Nye grenser for konsesjonsfri drift frå 1. januar 1995 er ei vesentleg heving i høve til grensene frå 1992. Talet på bruk med konsesjonspliktig produksjon er nå vel 330, mot vel 1.280 tidlegare. Etter dei nye reglane er det på nærare vilkår mogleg å utvide produksjonen innafor den bygningsmassen som er.

       Der har vore etableringar ut over grensene for konsesjonsfri drift kor trekk i produksjonstillegget har vist seg ikkje å vere nok for å hindra ulovleg etablering av husdyrhald.

       Alvorlege tilfelle vert meld til politiet. Det tek lang tid å få rettskraftig dom, og ulovleg produksjon med urettmessig forteneste kan halde fram. For å skaffe gode nok verkemiddel for å hindre ulovleg verksemd, gjer Landbruksdepartementet framlegg om reglar som gjer at ein kan ta i bruk tvangsmidlar. Framlegget er lik ei tilsvarande ordning i fiskeoppdrettslova.

       Dei fleste høyringsinstansane har vore positive til framlegget. Berre to går mot med grunngjevinga at det inneber ei uheldig samanblanding av lovgjevande, utøvande og dømmande makt.

       Det er framlegg om endring av § 6 slik at om ulovleg drift ikkje held opp innan ein fastsett frist, må den ansvarlege betale ei tvangsmulkt. Tvangsmulkt er ikkje straff. Den må fastsetjast på førehand og tek først til å gjelda når fristen for å retta på tilhøva er ute. For at ordninga skal ha effekt, meiner departementet at tvangsmulkta må vere så stor at den er større enn gevinsten den ansvarlege kan rekne med dersom han ikkje rettar seg etter pålegget.

       Departementet gjer framlegg om heimel for å ettergje tvangsmulkt. Slik adgang skal nyttast bare unntaksvis.

       Det er òg framlegg om at styresmaktene kan gjere tiltak for den ansvarlege si rekning når den ansvarlege ikkje gjer det som er nødvendig, eller det hastar med tiltak.

       Tvangsmulkt skal vere tvangsgrunnlag for utlegg.

       Departementet gjer framlegg om at ein konsesjon kan trekkjast tilbake ved særleg grovt brot på reglane. På same grunnlag skal ein òg kunne avslå søknad om å få drive ut over grensa for konsesjonsfri drift.

       Det er ikkje rekna med at mengda av saker som må følgjast opp vil endra seg som følgje av lovendringane. Men ved å bruke tvangsmulkt vil fleire brot på reglane opphøre, og påtalestyresmaktene sitt ansvar for å følgje opp vert redusert. Fylkesmennene vil få litt større arbeidsmengde med sakene. Inntektene av tvangsmulkt vil vege opp meirkostnader ved oppfølging og kontroll, sjølv om tvangsmiddelsystemet si målsetting er at pålegg vert oppfylt, slik at krav om innbetaling fell bort.

2. Merknader frå komiteen

       Komiteen sitt fleirtal, medlemene frå Arbeidarpartiet, Sigrun Eng, William Engseth, Ulf Guttormsen, Gunnar Halvorsen, Inger Lise Husøy, Astrid Marie Nistad og Einar Olav Skogholt, frå Senterpartiet, Peter Angelsen, Syver Berge og Unn Aarrestad, frå Høgre, leiaren, Kristin Krohn Devold og Dag C. Weberg, frå Sosialistisk Venstreparti, Reidar Johansen, og frå Kristeleg Folkeparti, Lars Gunnar Lie, støttar forslaget frå Regjeringa om å gjera lova av 13. juni 1975 nr. 46 om regulering av ervervsmessig husdyrhald meir effektiv ved at det vert gjeve høve til bruk av tvangsmidlar overfor verksemder som driv i strid med lova.

       Fleirtalet meiner at tvangsmidlar må kunne brukast overfor alle som driv i strid med gjeldande regelverk. Fleirtalet er samd i at pålegg skal kunne gjennomførast for den ansvarlege sin rekning, dersom pålegg ikkje vert utført til fastsett tid, eller at regelbrotet er av ein slik art at det bør handlast raskt. Fleirtalet støttar forslaget om at dersom verksemder gong på gong bryt regelverket vert det gjeve høve til å trekkje konsesjon attende.

       Komiteen sitt medlem frå Framstegspartiet, Øystein Hedstrøm, vil gå imot dei forslag til endringar i lova som er lagt fram.

       Dette medlem vil hevde at det ikkje er behov for eigne lovar som skal verna utøvarane i ei særskilt yrkesgruppe. Framstegspartiet vil leggje dei same lovar til grunn ved produksjon av matvarar som konkurranseutsett verksemd.

       Dette medlem meiner ei rasjonell og effektiv produksjon til forbrukarane sin fordel best kan utviklast utan avgrensing av konsesjonar. Slik kan aktive bønder livnære seg av eigen verksemd og ikkje av statlege subsidiar.

       Dette medlem vil fremme følgjande forslag:

       « Lov av 13. juni 1975 nr. 46 om regulering av ervervsmessig husdyrhold - opphevast frå 1. januar 1997. »

3. Framlegg frå mindretal

Framlegg frå Framstegspartiet:

       Lov av 13. juni 1975 nr. 46 om regulering av ervervsmessig husdyrhold oppheves.

       Denne lov trer i kraft fra 1. januar 1997.

4. Komiteen si tilråding

       Komiteen viser til det som står framanfor og rår Odelstinget til å gjere slikt

I.

I lov av 13. juni 1975 nr. 46 om regulering av ervervsmessig husdyrhold gjøres følgende endringer:

Ny § 6 skal lyde:

       Drives virksomhet i strid med bestemmelser gitt i eller i medhold av denne lov, eller vedtak gjort i medhold av denne lov, kan departementet gi pålegg om tiltak for å bringe den ulovlige virksomheten til opphør. Slike tiltak kan kreves gjennomført innen en nærmere fastsatt frist.

       For å sikre at pålegg etter første ledd blir gjennomført, kan departementet ilegge tvangsmulkt. Tvangsmulkten begynner å løpe dersom den ansvarlige oversitter den frist for retting av forholdet som departementet har fastsatt og løper så lenge det ulovlige forhold varer.

       Tvangsmulkt er tvangsgrunnlag for utlegg. Departementet kan frafalle krav på påløpt tvangsmulkt.

Ny § 7 skal lyde:

       Departementet kan beslutte at vedtak gjort i medhold av loven kan gjennomføres for den ansvarliges regning.

       Kravet er tvangsgrunnlag for utlegg.

Ny § 8 skal lyde:

       Ved grov eller gjentatte overtredelser av bestemmelser gitt i eller i medhold av denne lov, eller vedtak gjort i medhold av denne lov, kan departementet trekke tilbake tillatelse gitt i medhold av § 2.

       Søknad om tillatelse etter § 2 kan avslås dersom søkeren har forholdt seg som nevnt i første ledd.

Nåværende § 6, § 7 og § 8 blir nye § 9, § 10 og § 11.

II.

       Loven trer i kraft straks.