Begrunnelse

I opplæringslova som vart sett i kraft 1. august 2024, vart retten til å få skriftleg opplæring i eiga elevgruppe i eit anna hovudmål enn det kommunen har vedteke, som tidlegare berre gjaldt for årstrinna 1-7, utvida til ungdomstrinnet.
Finansieringa av utvidinga kom i statsbudsjettet frå og med 2024 (41,7 millionar, dvs halvtårsverknad) og for fullt frå 2025 (102,4 millionar).
Kommunane som dette er aktuelt for, har naturleg nok vore interesserte i finansieringa og i fordelinga av desse midlane. Kommunal- og distriktsdepartementet har opplyst om at midlane er fordelte etter delkostnadsnøkkelen for grunnskule.
Basert på språkfordelinga på 7. trinnet skuleåret 23/24, ville språkdelinga på 8. trinnet skuleåret 24/25 gjelda ved maks 54 skular i totalt 36 kommunar. Dersom ein legg dei aktuelle kommunane inn i reknearket KS har utarbeidd for å rekna ut løyvingar kvar kommune får etter delkostnadsnøkkelen, får ein eit oppsiktsvekkande resultat.
Dei 36 kommunane det er snakk om vil for 2025 (heilårsverknad) berre få 17,3 millionar kroner av dei 102,4 millionane som er løyvde over statsbudsjettet. Oslo kommune vil åleine få 11 millionar til språkdeling, sjølv om det berre finst 2 elevar i ungdomsskulen i heile kommunen som har nynorsk opplæringsspråk. Samla vil 80 % av midlane som skulle sikra kommunane i dei språklege randsonene ei rettferdig finansiering av ekstrakostnader med språkdeling, med denne modellen gå til kommunar der språkdelte klassar for tida ikkje er aktuelt.
Denne utrekninga føreset at det er den ålmenne delkostnadsnøkkelen for grunnskule som er grunnlaget for fordelinga, og spørsmålet er om dette er rett forstått. I så fall er den utvida retten i opplæringslova kraftig underfinansiert i dei kommunane der den faktisk er aktuell.