Alfred Jens Bjørlo (V): Meiner statsministeren det er ein akseptabel praksis at offentlege innkjøparar i Noreg i motsetnad til offentlege innkjøparar i EU-landa kjøper inn stålprodukt frå land som ikkje sanksjonerer frå Russland, eller er statsministeren enig med professoren i europeisk sikkerheitspolitikk ved Forsvarets høgskule som meiner at denne praksisen er med å smøre den russiske krigsmaskina, og vil statsministeren i så tilfelle sørge for at Noreg følgjer EU og sluttar med dette?
Begrunnelse
Eg syner til saker i Sogn Avis 2/12-24 og Mørenytt 5/1-25 om korleis det norske selskapet VikØrsta som produserer stålrekkverk, no må permittere og nedbemanne.
Som statsministeren er kjend med etter sitt besøk på Vik Ørsta sitt produksjonsanlegg av stålrekkverk i Vik i Sogn i oktober 2024, har bedrifta etter krigsutbrotet i Ukraina vald å vere konsekvent i å unngå russisk stål i sine produkt, i likskap med sine konkurrentar i dei aller fleste EU-land.
Det som derimot skil Noreg frå EU, er at offentlege kundar i EU-landa som del av sanksjoneringa av Russland ikkje handlar inn stålprodukt der stålet opprinneleg kjem frå russiske produsentar.
Norske offentlege kundar av stålrekkverk som Statens Vegvesen, Nye Vegar m fl har ikkje innført ein slik praksis, men kjøper framleis inn stålprodukt frå selskap i land som Tyrkia og Kina, som ikkje har sanksjonar mot russisk stål. Desse selskapa kan dermed tilby prisar på stålprodukt som Vik Ørsta og andre produsentar i EU/EØS-området ikkje kan konkurrere mot.
Kåre Dahl Martinsen, professor i europeisk sikkerheitspolitikk ved Forsvarets høgskole, skildrar denne praksisen på følgande måte i intervju med Sogn Avis 2/12:
«At eit statleg føretak som Nye Vegar kjøper frå kinesiske underleverandørar er utruleg. Kinesarane smør vidare den russiske krigsmaskina.»
Fagforeningane ved Vik Ørsta, herunder Fellesforbundet, uttaler i eit felles skriv til LO sentralt at:
«..det er spesielt at staten med opne auge indirekte handlar med Russland, trass i sine eigne reglar.»
Fagforeiningane ved Vik Ørsta kallar og Noreg for krigsprofitør som handlar indirekte og direkte med totalitære regime.