Komiteen, medlemene frå Arbeidarpartiet, Even Eriksen, Nils-Ole Foshaug, Steinar Krogstad og Trine Lise Sundnes, frå Høgre, Hårek Elvenes, Ingjerd Schie Schou, Erna Solberg og leiaren Ine Eriksen Søreide, frå Senterpartiet, Bengt Fasteraune, Ola Borten Moe og Trygve Slagsvold Vedum, frå Framstegspartiet, Sylvi Listhaug og Morten Wold, frå Sosialistisk Venstreparti, Ingrid Fiskaa, frå Raudt, Bjørnar Moxnes, frå Venstre, Guri Melby, frå Kristeleg Folkeparti, Dag-Inge Ulstein, og uavhengig representant Christian Tybring-Gjedde, deler forslagsstillarane sin uro over den svært alvorlege situasjonen i dei austlege delane av Den demokratiske republikken Kongo. Valden som opprørsgruppa M23 står bak, er opphav til meir liding for ei allereie hardt råka sivilbefolkning i området. Komiteen merkar seg at Tryggingsrådet i FN har slått fast at Rwandas militære kontrollerer og styrer M23 sine militære operasjonar, og at Rwanda med det har eit ansvar for M23 sine overgrep og ulovlege handlingar.

Vidare merkar komiteen seg at Noreg gav 21,3 mill. kroner i øyremerkt hjelp til Rwanda i 2024, og at det er planlagt å gi 24,6 mill. kroner i 2025.

Fleirtalet i komiteen, alle unnateke medlemene frå Framstegspartiet, syner til regjeringa si vurdering av forslaget og at omfanget av Noreg si hjelp ikkje er av ein slik art eller eit slikt omfang at ein kan forvente at ein eventuell suspensjon vil ha vesentleg innverknad på politikkutforminga i Kigali, men at ein suspensjon fyrst og fremst vil råke prosjekt for utsette grupper.

Komiteen merkar seg at Storbritannia, Tyskland og Canada til no har vedteke å fryse deler av sin bistand til Rwanda, og at regjeringa fortløpande vurderer om suspensjon er betre eigna til å bidra til oppnåing av norske målsetjingar enn ei vidareføring av bistandssamarbeidet.

Fleirtalet i komiteen, alle unnateke medlemene frå Framstegspartiet, deler denne vurderinga.

Komiteens medlemmer fra Fremskrittspartiet støtter forslagsstillernes første forslag på bakgrunn av Fremskrittspartiets prinsipielle ønske om å kutte i bistandsbudsjettet.

Medlemene i komiteen frå Sosialistisk Venstreparti og Raudt er svært bekymra for krigen og dei store sivile lidingane aust i Kongo og deler forslagsstillarane sitt ynskje om å setje konflikten på dagsordenen. Noreg bør gjere alt me kan for å stoppe krigen og auke den humanitære støtta. Desse medlemene støttar derfor forslaget om at Noreg skal arbeide aktivt i internasjonale fora og med fredsarbeid for å fremje ei fredeleg løysing på konflikten i Den demokratiske republikken Kongo (DRC) og for å sikre at alle partar respekterer menneskerettane.

Det er ingen tvil om at Rwanda støttar opp om M23, og medlemen i komiteen frå Sosialistisk Venstreparti har derfor fremja forslag i Stortinget om at Noreg bør ta initiativ til ein internasjonal våpenembargo mot Rwanda. Denne medlemen meiner samtidig at bistandskutt ikkje vil svekkje rwandiske styresmakter og deira involvering i den kongolesiske krigen. Som statsråden peikar på i svarbrevet sitt, vil eit bistandskutt fyrst og fremst ramme allereie marginaliserte grupper. Denne medlemen viser også til at norsk bistand går til rwandisk sivilsamfunn via norske organisasjonar. Sivilsamfunnet er avgjerande for å halde rwandiske styresmakter ansvarlege når det gjeld menneskerettar og folkerett. Noreg bør derfor heller styrkje enn svekkje støtta til det rwandiske sivilsamfunnet.

Medlemen i komiteen frå Venstre er svært uroa over situasjonen i Aust-Kongo. Opprørsgruppa M23, som i praksis fungerer som ein stadfortredar for Rwanda, har gjennomført valdelege overgrep og teke territoriell kontroll over store delar av Aust-Kongo. Dette har hatt enorme humanitære konsekvensar og ført til at tusenvis har mista livet og hundretusenvis har vorte drivne frå heimane sine.

Etter denne medlemen sitt syn er det slåande likskapsteikn mellom, på den eine sida, overgrepa og dei ulovlege handlingane som Rwanda står bak i Aust-Kongo gjennom sin stadfortredar M23, og på den andre sida Russlands overgrep og ulovlege handlingar i Aust-Ukraina frå og med 2014. Det er viktig å forsvare folkeretten, uavhengig av kven som bryt han, og kvar det skjer.

Denne medlemen viser til at sidan det aktuelle representantforslaget vart fremja, har det kome fleire initiativ til ei fredeleg løysing. Den 18. mars 2025 oppmoda den kongolesiske presidenten Félix Tshisekedi og Rwandas president Paul Kagame til ei umiddelbar våpenkvile. Den 23. april 2025 vart Den demokratiske republikken Kongo og M23 einige om ein mellombels stopp i krigshandlingane. Den 25. april 2025 signerte DR Kongo og Rwanda ein avtale om å respektere kvarandre sin suverenitet og å bli einige om eit utkast til fredsavtale. Trass i denne utviklinga har krigshandlingane halde fram i provinsen Sør-Kivu. DR Kongo og Rwanda skal, etter det denne medlemen kjenner til, òg ha kome med forslag til fredsavtale. I alle tilfelle er det klart at vi har å gjere med ein konflikt som er i utvikling. Dette understrekar, etter denne medlemen sitt syn, behovet for å leggje press på aggressoren i konflikten for å stanse dei ulovlege handlingane. Samstundes understrekar naturlegvis dynamikken i konflikten behovet for at regjeringa viser skjøn når det kjem til tidspunktet og form for eit slik press.

Medlemene i komiteen frå Framstegspartiet og Venstre fremjar følgjande forslag:

«Stortinget ber regjeringa vurdere å suspendere all norsk bistand til Rwanda inntil landet avsluttar si støtte til opprørsgruppa M23 og trekkjer sine militære styrkar ut av Den demokratiske republikken Kongo.»

Medlemene i komiteen frå Sosialistisk Venstreparti og Venstre fremjar følgjande forslag:

«Stortinget ber regjeringa arbeide aktivt i internasjonale fora og med fredsarbeid for å fremje ei fredeleg løysing på konflikten i Den demokratiske republikken Kongo (DRC) og for å sikre at alle partar respekterer menneskerettane.»

Medlemen i komiteen frå Venstre viser vidare til dokumentet «Rådets gjennomføringsavgjerd (FUSP) 2025/510 av 17. mars 2025 om gjennomføring av avgjerd 2010/788/FUSP om restriktive tiltak på bakgrunn av situasjonen i Den demokratiske republikken Kongo», som skildrar EUs listeføring av ni individ knytte til M23 og éi organisasjon knytt til den væpna konflikten i Aust-Kongo. Denne medlemen meiner det er rett av Noreg å støtte det europeiske presset mot Rwanda og M23 for å stanse deira ulovlege handlingar, og fremjar på denne bakgrunnen følgjande forslag:

«Stortinget ber regjeringa slutte seg til EUs sanksjonar knytte til situasjonen i Den demokratiske republikken Kongo, vedtekne 17. mars 2025.»