Komiteen, medlemene frå Arbeidarpartiet, Sigrun Eng, William Engseth, Ulf Guttormsen, Gunnar Halvorsen, Inger Lise Husøy, Astrid Marie Nistad og Einar Olav Skogholt, frå Senterpartiet, Peter Angelsen, Syver Berge og Unn Aarrestad, frå Høgre, leiaren, Kristin Krohn Devold og Dag C. Weberg, frå Sosialistisk Venstreparti, Reidar Johansen, frå Kristeleg Folkeparti, Lars Gunnar Lie, og frå Framstegspartiet, Øystein Hedstrøm, viser til at partane, staten og Norske Reindriftsamers Landsforbund (NRL), har kome fram til semje om reindriftsavtale for 1994-1995 med ei ramme på 77,0 mill. kroner. Dette er ein reduksjon på 4,0 mill. kroner i høve til 1993-1994.

       Komiteen viser til at Hovudavtala for reindrifta i § 4 har føresegn om at Sametinget skal ha høve til å uttale seg om reindriftsavtalen før den vert handsama i Stortinget. Slik samlingane i Sametinget er lagt i høve til drøftingene mellom partane om avtale, vil Landbruksdepartementet ikkje kunne vente på Sametinget før proposisjonen vert lagt fram for Stortinget. Komiteen har lagt vekt på å kome fram til rutiner for handsaming av reindriftsavtalen som gjer at føresegna om Sametinget sin uttalerett vert oppfylt. Komiteen meiner rutinen kan følgjast også seinare år.

       Komiteen viser til Innst.S.nr.193 (1992-1993) der eit fleirtal i landbrukskomiteen, medlemene frå Høgre, Framstegspartiet, Kristeleg Folkeparti og Senterpartiet, peika på at det er viktig at Sametinget får gi sine synspunkt når det gjeld verknadene av avtala for den samiske befolkninga, da reindriftsnæringa har mykje å seie for den samepolitiske utviklinga.

       Medlemen frå Sosialistisk Venstreparti vil peike på at eit første steg kan vere at Sametinget utnemner fleirtalet i Reindriftsstyret. Denne medlemen vil kome attende til dette ved handsaminga av reindriftsloven.

       Komitéfleirtalet, alle med unntak av Framstegspartiet, syner til fleirtalsmerknadene i samband med innstillinga til St.meld. nr. 28 (1991-1992) En bærekraftig reindrift (Innst.S.nr.167 (1991-1992)) og Innst.S.nr.193 (1992-1993) til reindriftsavtalen 1993-1994, der det vert understreka at samisk reindrift er ein berande faktor i samisk kultur.

       Fleirtalet har merka seg at det økonomiske resultatet for reindriftsnæringa samla sett framleis er svakt, men har synt ei betring. Fleirtalet har merka seg at etterspurnaden etter reinkjøt har auka, og meiner det ligg potensiale for vidareutvikling av næringa, både når det gjeld kjøt og bearbeidde produkt.

       Fleirtalet ser det som viktig at ein i samband med tingingane om ny reindriftsavtale legg stor vekt på å styre dei økonomiske verkemidla slik at ein får eit reintal og ein flokkstruktur som er tilpassa beitegrunnlaget.

       Spesielt i Finnmark har beitepresset gjennom fleire år vore stort, og det kan verte nødvendig å setje i verk ekstraordinære tiltak for å redusere reintalet. Det er viktig at næringsutøvarane aktivt følgjer opp tiltaka. Fleirtalet viser til at ein slik reduksjon er nødvendig også for å betre kjøtkvaliteten og dermed lønsemda i sentrale reindriftsområde i Finnmark og Troms, der prisar og lønsemd har vore låge. Fleirtalet peikar på at partane følgjer opp føringane frå Stortinget si handsaming av reindriftsavtalen for 1993-94 med omsyn til utjamning og tilpassing av reintalet til beiteressursane. Fleirtalet ser i den samanheng positivt på at partane er samde om at det skal setjast inn verkemiddel allereie komande slaktesesong for å redusere reintalet ytterlegare.

       Fleirtalet ser det som positivt at partane i protokoll 2 frå møtet 28. februar 1994 er samde om å utgreie konsekvensane og kva verkemiddel som er best eigna for å oppfylle målsettinga fleirtalet i landbrukskomiteen uttrykte i innstillinga til reindriftsavtalen 1993 ( Innst.S.nr.193 (1992-1993)), der fleirtalet, medlemene frå Arbeidarpartiet, Sosialistisk Venstreparti, Kristeleg Folkeparti og Senterpartiet, sa seg samd i fråsegn frå Sametingsrådet:

« Den ressurssituasjon som næringen befinner seg i, særlig i Finnmark, gjør det nødvendig å vurdere sterkere virkemiddel for å begrense reintall pr. driftsenhet - i alle fall over en viss tid. »

       Fleirtalet meiner det no er viktig å få ei bonitering av beita. Særleg der beitepresset er stort, er det nødvendig å få ei biologisk vurdering av beitebruken, slik at ein med større fagleg forvissning kan fastsetje reintalet for kvart einskild distrikt. For å få ein produksjon av reinkjøt med god kvalitet, må det vera ei reindrift som er grunna ut frå økologisk berekraft.

       Fleirtalet viser til at etter at Stortinget hadde handsama St.meld. nr. 28 (1991-1992) En bærekraftig reindrift, bad Landbruksdepartementet om at Reindriftsadministrasjonen gjorde framlegg om ny administrativ inndeling av reinbeitedistrikta og reindrifta si framtidige utnytting av beiteland m.m. Fleirtalet er kjent med at utgreiinga no er ferdig og sendt ut til høyring med frist for uttale til 1. mars 1995.

       Fleirtalet viser til at tilskot til transport av levande rein skal avviklast så snart det er etablert feltslakteanlegg som gjer det mogeleg å slakte utan lang transport av levande dyr. Av sjølve avtalen går det fram at tilskotet vert avvikla frå 1. juli 1994 for Finnmark og Troms. Fleirtalet er kjent med at det i einskilde område som ligg langt frå permanent slakteri, enno ikkje er etablert feltslakteanlegg. Bortfallet av transporttilskotet vil derfor gje ekstra kostnader for reineigarane. Fleirtalet går ut frå at departementet/ Reindriftsadministrasjonen kan vise fleksibilitet for å finne løysingar i slike høve. Det må likevel ikkje føre til at transportane er dyrevernmessig uforsvarlege.

       Komiteen er under arbeidet med innstillinga gjort merksam på at brukarane av dei ymse ordningane under reindriftsavtalen saknar informasjon om sine rettar. Komiteen vil peike på at at informasjon er svært viktig, og ber departementet vere særleg merksam på dette området.

       Komitéfleirtalet, alle med unntak av Framstegspartiet, har merka seg at avløysarordninga over reindriftsavtalen ikkje vert vidareført som særskild ordning. Men fleirtalet er merksam på at ordninga frå 1993 er lagt inn under distriktstilskotet, og at dette i år er auka frå 2.500 kroner til 4.500 kroner for kvar driftseining. Fleirtalet er kjent med at mange innan reindrifta ikkje er merksame på omlegginga som skjedde i 1993, og fleirtalet vil igjen vise til at informasjon er svært viktig. Særleg ut frå likestillingssynspunkt er det vesentleg at dei som har bruk for avløysar ved mellombels omsorgsoppgåver og svangerskapspermisjon, vert kjende med at det er fullt mogeleg for distriktsstyra å gje avløysartilskot.

       Fleirtalet ser det som positivt ut frå likestillingssynspunkt at produksjonstilskotet skal delast likt mellom ektefeller/sambuande som har felles reindrift.

       Fleirtalet viser til Innst.S.nr.167 (1991-1992), der landbrukskomiteen ba om ein gjennomgang og endring av gjeldande skattereglar for reindrifta, slik at faktiske kostnader i næring kjem til frådrag i næringsinntekta. Fleirtalet meiner reindrifta må likestillast med andre næringar, og at departementet og næringsorganisasjonane arbeider vidare med dette spørsmålet for å finne løysingar som ivaretek både næringa og miljøet.

       Fleirtalet har merka seg at løyvinga til organisasjonstilskot, som vart auka i 1993 pga. at oppgåver knytt til fagleg utvikling og servicekontorer førast på denne posten, no vert sett ned igjen. Fleirtalet meiner at BES ut frå dei oppgåvene organisasjonen utfører for reindriftsavtalen, skal få del i organisasjonstilskotet som vert gjeve over avtalen. Fleirtalet viser i den samanheng til at landbrukskomiteen i merknad i Innst.S.nr.153 (1992-1993) gjekk ut frå at tilskot til BES vert justert i høve til medverknaden frå organisasjonen i tingingane.

       Komitémedlemene frå Senterpartiet, Sosialistisk Venstreparti og Framstegspartiet viser til merknad frå dei same partia i Innst.S.nr.167 (1991-1992) om likestilling av dei to reindriftsorganisajonane NRL og BES i forhandlingssamanheng. Desse medlemene ser det som rimeleg at dei to organisasjonane er likestilte når det gjeld forhandlingar med staten og ber departementet ta omsyn til dette ved seinare forhandlingar.

       Komitéfleirtalet, alle med unntak av Framstegspartiet, registrerer at det er rekna med at kostnadene med tiltak mot radioaktivitet vil auka noko, m.a. som følgje av at tiltaksgrensa blir sett ned frå 6.000 Bq/kg til 3.000 Bq/kg kjøt. Fleirtalet viser til at det er semje mellom avtalepartane om at det er mogeleg å nå den tiltaksgrensa som er fastsett i samråd mellom Landbruksdepartementet, Sosial- og helsedepartementet og Statens næringsmiddeltilsyn. Fleirtalet har merka seg at det er framlegg om å omdisponere 1 mill. kroner frå post 80 Direkte og kostnadssenkande tilskot til dekking av kostnader som gjeld tiltak mot radioaktivitet. Fleirtalet legg til grunn at ein finn løysingar for ekstrakostnader reineigarar vert påført ved nedfôring.

       Fleirtalet har merka seg at etterspurnaden etter reinkjøt har auka, og at det i periodar har vore naudsynt med suppleringsimport. Fleirtalet er merksam på at kvantitativt importvern vert oppheva ved tilslutning til ny GATT-avtale. Og fleirtalet reknar med at omlegging til importvern som byggjer på høge tollsatsar, vert utforma slik at det har den ønska effekten.

       Komitémedlemene frå Senterpartiet og Sosialistisk Venstreparti viser til at utviklinga i næringa og den generelle samfunnsutviklinga har svekt kvinnene sine interesser og posisjonar, både økonomisk og sosialt. Desse medlemene viser til at bare 10 % av driftseigarane er kvinner. For å betre likestillinga må det gjerast endringar som gjer at det blir fleire kvinnelege eigarar.

       Desse medlemene peikar på at reindriftsnæringa er ein viktig del av den samiske kulturen, og den må bli definert som noko meir enn bare kjøtproduksjon. Det er uheldig om det blir skapt eit kunstig skilje mellom kjøtproduksjon og husflidsproduksjon. Desse medlemene vil difor streke under kor viktig det er at dei oppgåvene kvinnene utfører, medrekna samisk husflid (duodji), blir likestilt og sett på som ein integrert del og kulturberar i næringa.

       Desse medlemene ser det som naudsynt at kvinnene får rett til tilskot over reindriftsavtalen for sitt arbeid på lik linje med kjøtproduksjon. Ei slik ordning vil kunne medverke til reell likestilling mellom menn og kvinner i næringa, og på slik måte gje tradisjonelt kvinnearbeid høgare status.

       Desse medlemene viser til at det framleis er naudsynt med tiltak og omstillingar i Finnmark for å få ei økonomisk og økologisk berekraftig reindrift. Det er viktig at flest mogeleg i reindrifta forpliktar seg til å følgje opp desse tiltaka. Desse medlemene meiner det vil vere lettare å gjennomføre omstillingane om BES får forhandlingsrett med staten, og blir forhandlingspart, likestilt med NRL i høve til avtalen.

       Komitémedlemen frå Sosialistisk Venstreparti viser til landbrukskomiteen sine merknader i Innst.S.nr.193 (1991-1992), kor den viser sterk skepsis til omfattande gjerdebygging og den sterke mekaniseringa i reindriftsnæringa. Den omfattande gjerdebygginga som skjer i dag, gjev både store beiteskader og eit press for å privatisere beiteressursane. Denne medlemen vil difor foreslå stopp i vidare gjerdebygging og tiltak for å fjerne dei gjerda som allereie er sette opp, og gjer slikt framlegg:

       « Stortinget ber Regjeringa stoppe vidare bygging av reinsperregjerder og å setje i verk tiltak for å fjerne dei sperregjerdene som er reist i einskilde reinbeitedistrikt i Vest-Finnmark sidan 1990. »

       Komitémedlemene frå Senterpartiet, Sosialistisk Venstreparti og Kristeleg Folkeparti viser til merknadene i Innst.S.nr.193 (1991-1992) om den sterke mekaniseringa i næringa. Dette gjeld både utstrakt snøskuterbruk, barmarkskøyring og bruk av helikopter. Desse medlemene ser det som naudsynt med ei sterk avgrensing i bruken av fly og helikopter i reindrifta.

       Komitémedlemen frå Sosialistisk Venstreparti ser snøskuteren som naudsynt arbeidsreiskap i reindrifta. Det er likevel viktig å halde fram arbeidet med å regulere og avgrense bruken av motoriserte kjøretøy på vidda. Dette kan ein gjere ved å setje tak for bruk av snøskuter, m.a. bør departementet vurdere ei ordning der kvar yrkesutøvar får disponere berre ein snøskuter. Dette ville regulere talet på snøskuterar, men eit slikt tiltak inneber endringar i avgiftspolitikken.

       Denne medlemen viser til at det i dag er lagt ei avgift på snøskuter på line med personbil. Eingongsavgifta er på 30 %. Denne medlemen meiner at ein reindriftsutøvar i dag er avhengig av snøskuter på same måten som ein bonde er avhengig av traktor. Det er ikkje importavgift på kjøp av traktor, og det verkar difor urimeleg at det skal vere skilnad til snøskuter.

       Denne medlemen ser det som ønskeleg at det vert differensiert avgift ved kjøp av skuter. Slik differensiering må skilje mellom skuter til næringsføremål og til fritidsbruk.

       Komiteens medlem fra Fremskrittspartiet er grunnleggende uenig i den politikk som føres overfor reindriftsnæringen og viser til at det økonomiske resultat for næringen samlet sett fortsatt må karakteriseres som meget svakt.

       Dette medlem mener reindrift må behandles mest mulig likt annen næringsvirksomhet. Den bør utøves friest mulig samtidig som det offentliges ansvar begrenses til en fornuftig ressursforvaltning av beitemarkene.

       Dette medlem mener tilskudds- og reguleringsordningene har virket mot sin hensikt. Ved å rette næringssubsidiene mot reindriften ble utviklingsmulighetene svekket. Resultatet ble oppbyggingen av et for høyt antall dyr i forhold til beiteressursene. Store ungdomskull som gikk inn i næringen med høye økonomiske forventninger opplevde at fortjenesten ble kraftig redusert, og noen står nå igjen med en bunnløs gjeld.

       Dette medlem vil hevde at en overgang til et markedsstyrt system vil sikre en nødvendig flokkreduksjon i forhold til tilgjengelige beiteressurser. Et slikt system vil medføre en nødvendig slanking av næringen. Samtidig vil de gjenværende yrkesutøvere kunne bygge opp sikrere arbeidsplasser med synkende avhengighet av offentlig støtte.

       Dette medlem vil blant annet vise til de økonomiske virkemidlene som skal bidra til høyt slakteuttak, tidligere gjennomføring av slaktingen og satsing på utviklings- og investeringstiltak.

       Dette medlem mener at en overgang fra slike planøkonomisk styrte tiltak og over til et marked med reelle priser vil gi både en positiv effekt inntektsmessig og være mindre konfliktfylt enn en rekke tvangstiltak.

       Dette medlem viser til at den økte etterspørselen etter reinkjøtt de siste årene har ført til en underdekning i markedet som har åpnet for en nødvendig suppleringsimport.

       Dette medlem hevder at denne typen skjermingsstøtte hører til en gruppe tiltak som det må være en oppgave å fjerne. Den tjener ikke samenes langsiktige interesser.

       Dette medlem imøteser den nye GATT-avtalens ikrafttredelse med omlegging til et tollbasert importvern og mener det er et skritt i riktig retning mot en friere verdenshandel.

       Dette medlem har merket seg at det er foreslått å avsette et større beløp som følge av radioaktivt nedfall. Alle reinsdyr som inneholder mer enn 3.000 Bq/kg skal omfattes av tiltak som reduserer radioaktiviteten.

       Dette medlem har registrert at det etter hvert har blitt en fast overføring til næringen, tilsynelatende uten å ha gjennomgått den nødvendige kritiske vurdering. Fremskrittspartiet har ved flere anledninger stilt spørsmålstegn ved om man er i ferd med å innføre en ny subsidieordning kamuflert som et tilskudd mot radioaktivitet.

       Dette medlem viser for øvrig til tidligere merknader og forslag, samt Fremskrittspartiets merknader knyttet til St.meld. nr. 28 (1991-1992) En bærekraftig reindrift.

       Dette medlem går imot de foreslåtte økte bevilgninger som følge av årets reindriftsavtale.