Særkrav for skipsfart i verdsarvfjordane truar eksistensen til gruveselskapet Gudvangen Stein

Særkrav for skipsfart i verdsarvfjordane truar eksistensen til gruveselskapet Gudvangen Stein

 

Behov for justering av:

FORSKRIFT OM ENDRING AV FORSKRIFT OM MILJØMESSIG SIKKERHET FOR SKIP OG FLYTTBARE INNRETNINGER

I 2019 vedtok Sjøfartsdirektoratet ei ny forskrift¹ for skipsfart i Verdsarvfjordane som skapar enorme problem for gruveselskapet Gudvangen Stein AS frå 1. januar 2022. På grunn av «arbeidsuhell» hos konsulentselskap og Sjøfartsdirektoratet kan forskrifta utilsikta føra til nedlegging av Gudvangen Stein.

Gudvangen Stein AS er ei bedrift som er ein sentral del av det grøne skiftet i form av råstoff til steinullindustrien i Europa. Selskapet har konsesjon på uttak av den største anortosittressursen i Europa. Den er på fleire hundre millionar tonn og med salsverdi på mange milliardar fordelt over generasjonar framover. Den ny forskrifta frå Sjøfartsdirektoratet som delvis har trådd i kraft og potensielt stortingsvedtaket om grøn skipsfart fører til at Gudvangen Stein enten må legga ned gruvedrifta eller gå over til lang trailertransport av stein gjennom heile Aurland kommune til Lærdal eller gjennom heile Voss herad til Ulvik i Hardanger. Klimagassutsleppa i verdsarvområdet blir femdobla, unødvendig trailertrafikk på trafikkfarlege vegar som tilsvarar 50 turar rundt ekvator, potensielt over 50 % auke i trailertrafikken i Vallaviktunnelen, forbruk av 1 million liter diesel, og over 3000 tonn heilt unødvendig utslepp av CO2, eller nedlegging av ei av svært få gruver på Vestlandet og kanskje den mest berekraftige gruva i heile landet.

Til tross for at regjeringa hevdar at mineralnæringa er eit satsingsområde så har altså Sjøfartsdirektoratet innført ei forskrift som er næringsfiendtleg, konkurransevridande og klimaskadeleg. Vi ønskjer omlegging til klimavennleg transport, men vi kan ikkje tvinge rederi til å bygge om skip kun på grunn av særkrav i ei lita fjordarm i Sogn. Anortositt er den viktigaste råvare til mellom anna Rockwoll sin fabrikk for steinull i Moss, denne fabrikken er nyleg ombygd for fleire hundre millionar og med 102 millionar i støtte frå Enova. No er denne leveransen i fare, det kan vel ikkje vera ønskjeleg norsk næringspolitikk at norske industribedrifter skal måtte hente råstoff frå kanskje Grønland, Tyrkia eller Brasil pga særkrav i ein svært liten del av Sognefjorden? Vi leverer også anortositt til Slovenia, i det tilfellet så utgjør verdsarvfjorden under ein halv prosent av seglingsdistansen, vi klarar ikkje å få f eks eit nederlandsk rederi til å forstå kvifor akkurat denne eine kaia i Norge skal vera underlagt eit heilt eige regelverk. Og med trusselen om utsleppsfri skipsfart i 2026 hengande over oss så er det praktisk talt heller ingen rederi som er villig til å investere. Sjølv mellom planlagte nybygg så er det ingen av dei som har spesifikasjon som vil dekka krava i 2025 og 2026.

Denne forskrifta er mellom anna basert på ei samfunnsøkonomisk analyse² frå Menon economics i Oslo. Denne analysa lir dessverre av kritisk kunnskapsmangel som, men dette vart dessverre ikkje avdekka av Sjøfartsdirektoratet og verken Menon eller direktoratet gav det berørte selskapet noko tilbakemelding som gav grunnlag for å korrigere alvorlege feil i beslutningsgrunnlaget. Mellom anna forstod ikkje Menon forskjellen på stykkgodsskip og bulkskip. Vidare legg dei delvis til grunn at det er få skipslaster og at det er tilstrekkeleg med få skip medan dei faktiske forhold er at det i 2019 var over 70 ulike skip til kai i Gudvangen der så nær som nokon få ikkje vil ha lov til å segla inn fjorden etter 1. januar 2022. Med utgangspunkt i alvorlege feilkonklusjonar tilrådde så Menon for direktoratet at utsleppsrestriksjonane som i utgangspunktet var meint å redusera utsleppa frå cruise og passasjerskip også skulle gjelde bulkskip. Sjøfartsdirektoratet vedtok i 2019 den nye forskrifta. Frå selskapet vart kjent med forskrifta i 2019 har selskapet brukt svært mykje tid og ressursar på å få omgjort vedtaket. Sjøfartsdirektoratet har av grunnar vi ikkje forstår valgt å ikkje gi seg sjølv anledning til å gi anna enn heilt minimale dispensasjonar frå forskrifta. Det må derfor gjerast endring i forskrifta, men det er tilstrekkeleg å til dømes endra grensa for skipsstørrelse frå 1000 dvt til 10 000 dvt eller å innta eit unntak for bulkskip.

Oppsummering:

Gudvangen Stein ber om at næringskomiteen oppfordrar Statsrådane for Samferdsel, Næring og Klima om å gi Sjøfartsdirektoratet i oppdrag å utgreia ei endring i forskrift om skipsfart i Verdsarv­fjordane slik at forskrifta ikkje hindrar uttransport av stein med skip for dermed å unngå unødvendig klimaskadeleg trailertransport eller nedlegging av gruvedrift. 

Vi bidrar gjerne med meir bakgrunnsinformasjon og fakta ved behov.

 

For Gudvangen Stein

Arnstein Bjørke

Styreleiar

 

Litteratur/henvisning:

¹⁾ forskrift om miljømessig sikkerhet for skip og flyttbare innretninger, Fastsatt av Sjøfartsdirektoratet     1.mars 2019 med hjemmel i lov 16. februar 2007 nr. 9 om skipssikkerhet (skipssikkerhetsloven)

²⁾ Rapport Samfunnsøkonomisk analyse av miljøkrav til fartøy i verdensarvfjordene – Menon – publikasjon