Parlamentarisma vuittii 1884, muhto easka guovvamánu 2007 mearriduvvui stivrenvuohki vuođđolágas. De mearriduvvojedje vuđolaš parlamentáralaš prinsihpat Vuođđoláhkii. Ovdamearkan leat:

Ovdal 2007 lei parlamentarisma huksejuvvon árbevieru ala. Konstitušuvnnalaš dološvieru riekti leat njuolggadusat mat dássedit leat čuvvojuvvon, nu ahte dađistaga leat ipmirduvvon leat rievttalaččat geatnegahtti.

 

Norggas lea leamašan dat maid gohčodit negatiiva parlamentarisma: Ráđđehus čohkká dassážii go Stuoradiggi lihccu dan. Ráđđehus sáhttá maid ieš válljet guođđit jus lea ožžon unnit doarjaga maŋŋil stuoradikkeválgga.

 

Muhtimat leat maid namuhan galggašii leat mearrádusortnet sadjái bidjamii, nu gohčoduvvon investituvra. De ferte parlameantta eanetlohku cealkit ahte lea luohttámuš ovdal ráđđehus álgá. Diet málle gal ii leat vuoitán. 

 

Sihke Stuoradikkis ja ráđđehusas leat vuortnuhangaskaoamit maid sáhttá geavahit nuppi beali vuostá. Stuoradiggi sáhttá ovddidit eahpeluohttámuša ráđđehusa vuostá, ja ráđđehus gis sáhttá áitit divvut kabineahttagažaldaga Stuoradiggái. Diet politihkalaš váikkuhangaskaoamit geavahuvvojit hárve, muhto leat vejolaš vuortnuhangaskaoamit.

 

Eahpeluohttámuš ovddiduvvo Stuoradikkis ja Stuoradikki bealis. Jus dat mearriduvvo, mielddisbuktá dat eahpeluohttámuša; cealkámuš maid Stuoradikki eanetlohku dovddaha ráđđehussii dahje muhtin stáhtaráddái, gii de ferte luohpat. Jus ovttaskas stáhtaráddi oažžu eahpeluohttámuš mearrádusa iežas vuostá, de sáhttá ráđđehus válljet doajut su, ja de olles ráđđehus luohpá go lea vuoittáhallán. Maŋemus ráđđehus mii fertii luohpat eahpeluohttámuša geažil, lei Gerhardesena ráđđehus 1963. Ráđđehus lihcohalai Kings Bay lihkohisvuođa geažil Svalbárddas. 

 

Jus ráđđehus divvu kabineahttagažaldaga muhtin ášši olis, mearkkaša dat ahte luohpá jus stuoradikkemearrádus manná ráđđehusa vuostá. Nuppe láhkái daddjon geahččala ráđđehus vuortnuhit Stuoradikki dohkkehit ráđđehusa evttohusa. Dat dáhpáhuvai maŋemus 2000, go Bondevika I-ráđđehus lihcohalai kabineahttagažaldaga olis gássafápmorusttega hukset. Kabineahttagažaldat ii ožžon eanetlogu ja ráđđehus fertii de luohpat

 

Stoltenberg II-ráddehusas lei eanetlohku Stuoradikkis. Ovttasbargu gaskkal Bargiidbellodaga, Sosialisttalaš Gurutbellodaga ja Guovddášbellodaga bisttii guokte olles stuoradiggeáigodaga, ja ráđđehus bisui oadjebassan gitta dassážii go vuoittáhalai válggas 2013.

 

Eanetlogudilli mielddisbuktá praktihkalaččat ahte ráđđehusa posišuvdna nannejuvvo Stuoradikki ektui. Dat gal ii mearkkaš ahte Stuoradikkis ii leat fápmu. Okta dain deháleamos bargguin Stuoradikkis lea bearráigeahččat ráđđehusa, ja dat dáhpáhuvvá beroškeahttá lea go ráđđehusas eanetlohku dahje ii.

 

Stuoradiggi čađaha bearráigeahččama máŋgga ieš guđet láhkái ja máŋgga ieš guđet bearráigeahččanorgánaid bokte:

 

Lassin čájeha historjá ahte eanetloguráđđehusat dávjá guldalit opposišuvnna. Vaikko Bargiidbellodagas lei čielga eanetlohku Stuoradikkis 1945 rájes gitta 1961 rádjái, de nagodii opposišuvdna rievdadit máŋgii ráđđehusa evttohusaid. Einar Gerhardsen čálii girjjistis «I medgang og motgang. Erindringer 1955–65» (Tiden Norsk Forlag 1972, siidu 60):

 

«Dábálaččat dáhttu Stuoradiggi, sihke politihkalaš ja praktihkalaš áššiid geažil, eanas čuovvut ráđđehusa áigumuša. Dat ii mearkkaš ahte Stuoradikkis lea unnán duohta fápmu. Sii geat doivot nu, doivot boastut. Juohke ráđđehus ferte ... jurddašit Stuoradikki birra ja dan oaiviliid birra.».

 

Unnitloguráđđehusat sáhttet álo vásihit vuostehágu parlameanttas, ja parlameanta sáhttá divvut eahpeluohttámuševttohusa ráđđehusa vuostá.

 

Eanas riikkain main lea parlamentáralaš stivrenvuohki, lea ráđđehusas vuoigatvuohta gomihit parlameantta ja čálihit ođđa válgga. Jus lea gižžu gaskkal ráđđehusa ja parlameantta, sáhttá diet leat váikkuhangaskaoapmi maid ráđđehus geavaha, dainna doaivvuin ahte ođđa parlameanta addá ráđđehussii eanet doarjaga.

 

Eará variánta lea diktit parlameantta, dahje ráđđehusa parlameantta dohkkehemiin, oažžut gomihanrievtti. Norggas ii leat ráđđehusas dahje Stuoradikkis diekkár gomihanriekti. Stuoradikki čoahkkáibidjan rievdaduvvo dušše stuoradikkeválgga bokte juohke njealját jagi.